سرطان حنجره

حنجره و ساختار آن :

حنجره که آن را جعبه مولد صدا می نامند ، عضوی لوله ای شکل است که طول آن دواینچ و در قسمت قدامی گردن قرار دارد . از حنجره در اعمال مهمی نظیر تنفس ، تکلم و بلع غذا استفاده به عمل می آید .

حنجره در منتهی الیه فوقانی لوله تنفسی یا نای قرار دارد و دیواره های آن از جنس غضروف است . برجستگی قسمت پیشین حنجره که از بخش پهن غضروف تشکیل می شود را زمانی سیب ادم می نامیدند . دو نوار عضلانی به شکل حرف V انگلیسی که در داخل حنجره تعبیه شده اند تارهای صوتی یا طناب های صوتی را تشکیل می دهند .

زمان دم یا زمانی که نفس می کشیم هوا از راه بینی یا دهان و بعد از راه حنجره به طرف نای و بالاخره به ریه ها فرستاده می شود و زمان بازدم ، هوا مسیر یاد شده را به طرف خارج طی می کند . تارهای صوتی هنگام تنفس فعالیت نداشته و در استراحت هستند و هوا از فضای میان تارهای صوتی بدون آن که صدائی به وجود آورد عبور می کند .

وقتی سخن می گوئیم تارهای صوتی به سمت بالا منقبض شده به سوی هم حرکت می کنند ، در چنین حالتی هوایی که از ریه ها خارج می شود در میان تارهای صوتی فشرده شده و آن ها را به ارتعاش درمی آورد ، ارتعاش حاصله از فشردگی هوا صوت یا صدا را به وجود می آورد . زبان ، لب ها و دندان ها صدای ایجاد شده را به کلمات تبدیل می کنند .

لوله ای که غذا را از دهان به معده می رساند و مری نامیده می شود دقیقا در قسمت خلفی حنجره و نای قرار دارد . مدخل مری و حنجره در حلق بسیار به هم نزدیک هستند و زمانی که غذا بلعیده می شود زبان کوچک که اپی گلوت نام دارد به سمت پایین و روی حنجره حرکت کرده و با بستن حنجره مانع ورود غذا به نای می شود .

سرطان حنجره که سرطان حنجره ای نیز نامیده می شود ممکن است به بخش های دیگر حنجره مانند دهانه حنجره ( قسمت میانی حنجره یا جایی که تارهای صوتی در آن در حین بلع نای را می پوشاند و مانع ورود غذا به نای می شود .) و یا به قسمت تحتانی دهانه حنجره یعنی منطقه ای که حنجره به نای مرتبط می شود انتشار یابد .

اگر سرطان حنجره به بخش های خارج حنجره منتشر شود معمولا ابتدا غدد لنفاوی ناحیه گردن را مورد هجوم قرار می دهد . هم چنین ممکن است به قسمت های خلفی زبان و یا قسمت های دیگر حلق و گردن یا ریه ها و گاهی نقاط دور دست بدن گسترش پیدا کند .

علائم سرطان حنجره :

علائم سرطان حنجره اساسا به حجم تومور و محل استقرار آن بستگی دارد . در بسیاری از موارد محل بروز و ظهور سرطان حنجره در تارهای صوتی است .

این سرطان ها به ندرت دردناک هستند اما تقریبا همیشه خشونت صدا و تغییرات دیگر را موجب می شوند . غده هایی که در منطقه فوقانی تارهای صوتی به وجود آمده اند ممکن است موجب برآمدگی درگردن ، زخم گلو یا درد گوش گردند .

غددی که در قسمت تحتانی تارهای صوتی قرار دارند و بسیار نادر هستند می توانند در عمل تنفس اختلال ایجاد کرده و تنفس صدادار به وجود آورند .

از نشانه های هشدار دهنده سرطان حنجره احساس وجود جسم خارجی و برآمدگی در گلو و همچنین وجود سرفه های مداوم است که برطرف نمی شوند . به تدریج که غده سرطانی رشد می کند ممکن است دردگلو ، کاهش وزن ، اشکال در تنفس و غالبا احساس خفگی هنگام عبور مواد غذایی از مری به وجود آید . در برخی موارد سرطان حنجره موجب می شود بلع غذا به دشواری صورت گیرد .

تشخیص سرطان حنجره :

در معاینه بالینی با لمس ناحیه گردن نشانه هایی از قبیل برجستگی ، تورم و سفتی و یا تغییرات ظاهری دیگر را جستجو می کند و همچنین قسمت های درونی حنجره را به دو طریق معاینه و مشاهده می کنند .

معاینه و مشاهده داخل حلق را اصطلاحا لارنگوسکپی می گویند .

لارنگوسکپی با معاینه غیر مستقیم داخل حنجره : در این روش پزشک با آینه کوچک که دسته بلندی دارد حلق و بخصوص قسمت های تحتانی حلق را برای یافتن شرایط غیر طبیعی و یا بروز تغییرات در تارهای صوتی و این که حرکت تارها طبیعی یا غیر طبیعی است معاینه و مشاهده می کند . لارنگوسکپی با معاینه مستقیم داخل حنجره : در این روش پزک با عبور لوله ای که در راس آن چراغی تعبیه شده است و از راه بینی یا دهان به قسمت های پایین هدایت می شود حلق و حنجره را مورد معاینه قرار می دهد . تنها نمونه برداری و آسیب شناسی مطمئن ترین راه برای تشخیص و احراز وجود سرطان در بیمار است . تقریبا تمام سرطان های حنجره از نوع کارسینوما اسکوآموز هستند ( سرطانی که منشاء آن از سلول های پهن و سنگفرشی شکل در پوست و یا در بافت هایی که برخی از اعضاء بدن از جمله حنجره را می پوشانند است . این نوع سرطان از سلول های پهن و سنگفرشی شکلی که زبان کوچک ( اپی گلوتیس ) ، تارهای صوتی و بخش های دیگر حنجره را می پوشانند شروع می شود .

روش های درمان سرطان حنجره :

سرطان حنجره معمولا با استفاده از اشعه که به آن رادیو تراپی می گویند و یا انجام عمل جراحی درمان می شود .

رادیو تراپی یا درمان با اشعه :

برای تخریب سلول های سرطانی و متوقف کردن رشد آن ها از اشعه با قدرت تابش بالا استفاده میشود . هدف و تمرکز تابش اشعه ، محل و موضعی که غده سرطانی در آن جای دارد و نواحی اطراف آن است .

اشعه درمانی ممکن است با جراحی همراه گردد . استفاده از اشعه قبل از عمل جراحی می تواند حجم غده سرطانی را کاهش داده و دامنه آن را محدود نماید .

درمان جراحی :

انجام عمل جراحی و یا راحی همراه با اشعه درمانی برای بیمارانی که به تازگی تشخیص بیماری در آن ها داده شده است پیشنهاد می شود.

برداشتن و خارج کردن غده سرطانی حنجره از طریق جراحی را لارنگکتومی (Laryngectomy) می نامند که ممکن است شامل بخشی از حنجره و یا تمام حنجره باشد .

در شکل اول آن را لارنگکتومی جزئی و در صورت برداشتن تمام حنجره آن را لارنگکتومی کامل می نامند .

تراکئوستومی (trachestomy) یعنی تعبیه مدخل در لوله تنفس و در جلوی گردن برای ورود هوا که آن را استوما (Stoma) یا مدخل نیز می نامند انجام دهد .

هوا از طریق استوما یا مدخل تعبیه شده به نای و ریه ها هدایت می شود . لوله تراکئوستومی را که تراکنه آ (trache) می گویند لوله ای است که وظیفه آن باز نگه داشتن مجرای هوا است .

برداشتن بخشی از حنجره صدا و تکلم بیمار را حفظ خواهد کرد . در این صورت استوما یا مدخل تعبیه شده نیز موقتی خواهد بود و بعد از دوره ای کوتاه اوله تراکئا خارج شده و استوما یا مدخل مصنوعی بسته می شود و بیمار می تواند طبق معمول تنفس کرده و تکلم کند .

شیمی درمانی :

پزشک ممکن است از یک یا چند دارو در شیمی درمانی استفاده نماید . در بسیاری موارد قبل از انجام جراحی و یا اشعه درمانی از داروهای ضد سرطان یا شیمی درمانی به منظور محدود کردن و کاهش حجم و اندازه غده سرطانی استفاده به عمل می آید .

همچنین در موارد انتشار و گسترش سرطان حنجره به قسمت های دیگر بدن از شیمی درمانی استفاده می شود .

عوارض جانبی درمان با اشعه :

پزشکان از بیماران می خواهند اختلالات دندان و لثه را قبل از شروع اشعه درمانی ترمیم نمایند .اشعه درمانی سرطان حنجره تغییراتی در ترشح بزاق به وجود می آورد و ممکن است مقدار ترشح بزاق را کاهش دهد و چون بزاق به طور طبیعی حمایت کننده و محافظ مخاط دهان و دندان ها ست پوسیدگی دندان می تواند از مشکلات و عوارض اشعه درمانی باشد .

مراقبت ویژه از دهان در تامین بهداشت و سالم نگهداشتن دندان ها و لثه ها و احساس آرامش بیشتر بیمار موثر خواهد بود . بیماران باید سعی کنند تا حد امکان دندان هایشان پاکیزه و سالم باقی بماند .

اگر استفاده از نخ مخصوص پاک کردن دندان ها و یااستفاده از مسواک به طریق عادی مشکل به نظر می رسد ، بیماران می توانند از گاز ، مسواک نرم و ملایم یا مسواکی که به جای موی زبر از نوک نرم و اسفنجی ساخته شده است استفاده نمایند .

دهان شویه ای که از پراکسید رقیق شده ( پراکسید به اکسیدی که قسمت اعظم آن را اکسیژن تشکیل می دهد گفته می شود ) ، آب نمک و جوش شیرین ساخته شده است می تواند دهان و مخاط آن را با طراوت نگه داشته و از پوسیدگی و فساد دندان ها پیشگیری نماید .

همچنین استفادهاز خمیر دندان حاوی فلوئور کمک می کند تا احتمال ایجاد ضایعات حفره دهانی کاهش یابد .

تغییرات ایجاد شده در صدا و احساس برآمدگی و وجود جسم خارجی در حلق ممکن است نتیجه تورم حنجره متعاقب اشعه درمانی باشد .

اشعه درمانی ممکن است بعضا زخم حلق ایجاد کند . تاجایی که پزشک ناگریز است برای کاهش تورم و تخفیف درد دارو تجویز کند . در طول درمان را اشعه بیماران ممکن است احساس خستگی مفرط به خصوص در هفته های آخر درمان داشته باشند .

بروز خشکی و قرمزی در پوست ناحیه ای که در معرض تابش اشعه قرار گرفته است ازعوارض شایع اشعه درمانی است .

لازم است پوست درمعرض هوا قرار گیرد ولی از تابش اشعه آفتاب محافظت گردد و همچنین لازم است بیماران از پوشیدن لباس هایی که با پوست ناحیه ای که در معرض تابش اشعه قرار گرفته است اصطکاک پیدا میکند اجتناب نماید .

معمولا درجریان اشعه درمانی مو در ناحیه ای که تحت تابش قرار گرفته است رشد نمی کند و اگر رشد کرد مردان باید از اصلاح ( تراشیدن ) آن خودداری کنند .

قبل از انجام اشعه درمانی ازگذاردن چیزی ( مثلا پماد ) روی پوست خودداری نمایند و اصولا بدون تجویز پزشک چه قبل و چه بعد از درمان از پماد یا لوسیون استفاده نکنند .

بعضی بیماران از حساسیت زبان بعد از درمان با اشعه شکایت دارند ، آن ها ممکن است احساس بویایی و چشایی ( به ویژه طعم و بوی غذا ) را از دست بدهند و یا ممکن است در دهان خود طعم تلخی احساس کنند آشامیدن مایعات می تواند احساس تلخی مزه را کاهش دهد .

عوارض جانبی درمان جراحی :

تا چند روز بعد از عمل جراحی بیمار قادر به خوردن و آشامیدن نیست . ابتدا از راه ورید مایعات موردنیاز بیمار تامین می شود. طی یک الی دو روز با استفاده از لوله گوارش ( لوله ای که از راه بینی یا دهان به داخل معده هدایت می شود ) تغذیه بیمار به شرایط عادی برمیگردد .

به زودی بیمار سرفه کردن را می آموزد و یاد می گیرد بدون کمک پرستار ترشحات مخاطی را از استوما خارج کند .

همچنین به علت آن که حلق متورم است و بلع غذا مشکل می شود ممکن است برای مدت کوتاهی نیاز به مکش ( ساکشن ) به منظور خارج کردن بزاق دهان باشد .

چند روزی بعد از برداشتن بخشی از حنجره یا لارنگکتومی ناقص بیمار از راه استوما یا مدخل مصنوعی تنفس می کند و ظرف چند هفته بعد لوله تراکه برداشته شده مدخل مصنوعی یا استوما بسته می شود . آن گاه بیمار از راه معمولی تنفس و تکلم می کند اگرچه صدای بیمار آنچنان که قبل از جراحی بوده است طنین مناسب نداشته و رسا نیست .

لوله تراکه آ حداقل چند هفته ( تا بهبودی پوست اطراف استوما ) در محل خود باقی می ماند .

بعد از عمل برداشتن حنجره بخش هایی از گردن و حلق به دلیل آسیب یا قطع رشته های عصبی منطقه عمل ممکن است دچار بی حسی گردند . همچنین متعاقب جراحی غدد لنفاوی گردن و برداشتن آن ها ممکن است شانه ها و گردن دچار ضعف و سفتی عضلات شوند .

عوارض جانبی شیمی درمانی :

سلول هایی نظیر گلبول های خونی که وظیفه آنان مقابله و مبارزه با عفونت است ، و نیز سلول های لوله گوارش و سلول های ریشه مو تحت تاثیر قرار می گیرند . نتیجه اثرات یاد شده به صورت کاهش دفاع و مقاومت در مقابل عفونت ها ، ازدست رفتن اشتها ،تهوع و استفراغ و یا زخم دهان بروز می کند . همچنین بیماران ممکن است دچار ضعف عمومی و ریزش مو شوند .

تاثیر درمان بر تغذیه :

یکی از مشکلات بیمارانی که درمان سرطان حنجره شده اند از دست دادن اشتها است .

بعد از عمل جراحی امکان بلع غذا به طور طبیعی و بازگشت به شرایط عادی ممکن است مستلزم اجرای برنامه های آموزشی با کمک و دستیاری پرستار و متخصص در اختلال گویایی یا گفتار درمانگر باشد .

برای بعضی بیماران خوردن مایعات آسانتر و برای بعضی دیگر از بیماران خوردن مواد غذایی سفت راحت تر به نظر می رسد . اشکال در خوردن غذاناشی از خشکی دهان در اثر اشعه درمانی است. بیماران مایل هستند غذاهای نرم و ملایم که با سس یا شیره گوشت خیس شده است بخورند . و برخی بیماران از سوپ غلیظ ، پودینگ ( غذایی مرکب از آرد ، گوشت و میوه ) و غذاهای حاوی پروتئین زیاد بهره مند می شوند .

سرطان مقعد یا رکتوم

سرطان مقعد در ناحیه مقعد به وجود می آید . مقعد انتهای روده بزرگ است که در هنگام خروج مدفوع به خارج از بدن باز می شود تا مدفوع از بدن خارج شود . طول مقعد حدود 5/3 سانتی متر است ، مقعد ساختمان پیچیده ای دارد بخشی از آن در داخل و بخشی دیگر آن در خارج از بدن قرار دارد . دو بافت مهم و لایه داخلی تر که به رکتوم می پیوندد ، گلندولار است .

پوستی که روی قسمت خارجی مقعد را می پوشاند مانند پوست سایر قسمت های بدن است این پوست ، پوست پری آنال یا پوست اطراف مقعد نامیده می شود . لایه سطحی این پوست شامل سلول های صاف و مسطح است که سلول های اسکوآموس نامیده می شود . بخش پایین تر مقعد ، از سمت خارج به طرف داخل بدن حاشیه مقعدی است . این ناحیه شامل سوراخ مقعد است و اسفنگتر نام دارد .

تومورهای خوش خیم مقعدی

پولیب :

پولیب توده کوچک ، متورم یا قارچی شکلی است که در داخل اپیتلیوم یا درست در زیر آن رشد می کند . پولیب ها بر اساس عامل به وجود آورنده و محل آن ها تقسیم بندی می شوند :

پولیب های التهابی که به دلیل التهاب ناشی از صدمه یا عفونت به وجود می آیند . پولیب های لفتوئید در بافت لنفی که بخشی از سیستم ایمنی بدن است به وجود می آیند . زایده های پوستی که خوش خیم بوده ودر بافت همبندی رشد کرده و توسط لایه ای از اپیتلیوم اسکوآموس پوشیده می شوند . زائده های پوستی ، پولیب فیبرواپی تلیال نیز نامیده می شود . کوندیلوما : کوندیلوما که همان زگیل است در نتیجه عفونت یا ویروس پاپیلومای انسانی به وجود می آید .( ویروس HPV) . تومورهای آدنکس : رشد این تومورها عموما از فولیکول های مو یا غدد عرق پوستی شروع می شوند . در موارد نادر تومورهای خوش خیم در سایر بافت های زیر غشای موکوسی مقعد رشد می کنند . این تومورها عبارتند از : لیومیوم : این تومور از بافت عضله صاف منشاء می گیرند . تومورهای سلول های گرانولر : این تومورها مقادیر زیادی از سلول های گرانول ( به شکل دانه های ریز ) را شامل می شوند . گرانول ها در زیر میکروسکوپ به شکل نقاط ریز دیده می شوند هنوز دانشمندان نمی دانند که رشد این تومورها دقیقا از کدام بافت آغاز می شود . همانژیوم : این تومور از لایه داخلی سلول های عروق خونی منشاء می گیرند . لیپوما : منشاء این تومور از سلول های چربی است . شوانوما : این تومور از غلاف محافظی که سلول های عصبی را می پوشانند منشاء می گیرد . تومورهای بدخیم مقعد : کارسینوم های اسکوآموسل ( سرطان سلول پوششی ) شایع ترین نوع سرطان اسکوآموسل کارسینوم به مقعد هستند . آن ها علت اغلب سرطان های مقعدی می باشند . این تومورها از سلول های اسکوآموس اپیتلیوم که حاشیه مقعدی هستند می باشند . این تومورها از سلول های اسکوآموس اپیتلیوم که حاشیه مقعدی هستند که بیشتر کانال مقعد را می پوشانند ، منشاء می گیرند . در مراحل اولیه ، اسکوآموسل کارسینوم ، کارسینوم درجا نامیده می شود که یعنی محدود به همان ناحیه می باشد و اغلب با علامت اختصاری CIS نشان داده می شود . کارسینوم کلوآکوژنیک : این تومورها زیر گروهی از سرطان اسکوآموسل می باشند . تقریبا 25 تا 33% از تومورهای مقعدی در ناحیه انتقالی به وجود می آیند . ناحیه انتقالی ( بخش رابط ) ناحیه کلوآک نیز نامیده می شود . برخی از تومورهای منشاء گرفته از این ناحیه کارسینوم کلوآکوژنیک نامیده می شوند .

آدنو کارسینوم :

گروه کوچکی از سرطان های مقعدی آدنوکارسینوم نامیده می شوند . این نوع سرطان در غددی که زیر اپیتلیوم مقعدی قرار داشته و ترشحات خود را به درون کانال مقعدی می ریزند ، می تواند به وجود بیاید ضمنا آن ها در غدد آپوکرین نیز می توانند به وجود بیایند . بیماری پاژه نوعی از سرطان غده آپوکرین می باشد که در امتداد لایه سطحی پوست گسترش می یابد . این بیماری در پوست هر ناحیه از بدن می تواند به وجود بیاید اما اغلب در پوست ناحیه اطراف مقعد ولو ( فرج ، ناحیه تناسلی خانم ها ) و پستان به وجود می آیند .

کارسینوم سلول پایه ( بازال ) : نوعی سرطان پوست است که از پوست اطراف ناحیه مقعد منشاء می گیرد . این نوع سرطان بیشتر در قسمت هایی از پوست که در معرض نور خوشید قرار دارد مثل پوست صورت و دست ها به وجود می آید .

ملانوم بدخیم :

این سرطان از سلول های پوست یا اپیتلیوم مقعدی که رنگدانه قهوه ای رنگی به نام ملانین را تولید می کند به وجود می آید . تقریبا 1 تا 2% از سرطان های مقعدی ملانوم نامیده می شوند . این ملانوم نیز اغلب در ناحیه ای از بدن که در معرض نور خوشید است به وجود می آید .

آمارهای مهم درباره سرطان مقعد

این سرطان نسبتا نادر است در سال 2004 حدود 4010 مورد سرطان مقعدی در آمریکا تشخیص داده خواهد شد . اما موارد جدیدی که هر ساله تشخیص داده می شود در حال افزایش است .زنان تا حدودی بیشتر از مردان به این نوع سرطان مبتلا می شوند . از 4010 مورد جدید این بیماری 2120 مورد آن در زنان و 1890 مورد در مردان می باشد .

در سال های اخیر میزان سرطان مقعدی در بین مردان بویژه در بین مردان همجنس باز در حال افزایش است .

عوامل خطر

ویروس پاپیلومای انسان : این ویروس چند نوع دارد اما نوع 16 آن عامل این سرطان است . این ویروس اغلب از سریق تماس جنسی منتقل می شود و در بین افرادی که چندین شریک جنسی دارند بیشتر دیده می شود .

سیگار کشیدن

فیستول : افرادی که مشکلات خاصی نظیر فیستول که نوعی سوراخ غیر طبیعی است را در مقعد به مدت طولانی داشته باشند بیشتر در معرض ابتلا به این نوع سرطان قرار دارند .

ضعف سیستم ایمنی بدن : افرادی که به دلیل پیوند یک عضو به بدنشان داروی تضعیف کننده سیستم ایمنی را دریافت می کنند عامل دیگر ابتلا به ویروس HIV است که عامل بیماری ایدز می باشد . این حالت اغلب در مردان همجنس باز دیده می شود . ویروس ایدز از طریق مقاربت رکتال نیز منتقل می شود.

سن : سن یک عامل خطر است . اغلب موارد این بیماری در افراد 50 تا 80 ساله رخ می دهد . این سرطان در افراد بالای 85 سال بیشتر دیده می شود .

راه های جلوگیری از بروز سرطان مقعد :

بهترین روش برای کاهش بروز این سرطان اجتناب از فعالیت های جنسی است که خطر عفونت HPV و HIV را در افراد افزایش می دهد . بهتر است مقاربت جنسی به ویژه از راه مقعد توسط کاندوم صورت گیرد .

استفاده از کاندوم برای جلوگیری از ابتلا به ویروس ایدز یا سایر بیماری های مقاربتی بسیار مهم است چون عامل این بیماری ها از طریق مایعات بدن منتقل می شوند .

ترک سیگار خطر ابتلا به این سرطان را مانند سایر سرطان ها کاهش می دهد .

علائم و نشانه های سرطان مقعدی :

برخی از موارد این سرطان هیچ گونه علامتی ندارند .در بیش از نیمی ازافراد خونریزی رخ می دهد که این اغلب نخستین علامت بیماری است . خونریزی اغلب جزئی می باشد در ابتدا ، اغلب مردم تصور می کنند که این خونریزی به دلیل هموروئید ( بواسیر) است . سایر علائم شایع این سرطان عبارتند از :

1.                  درد در ناحیه مقعد.

2.                  زور زدن در ضمن حرکات روده ای .

3.                  خارش مقعدی .

4.                  تغییر در دفعات اجابت مزاج به صورت افزایش یا کاهش دفعات .

5.                  تغییر در قطر مدفوع .

6.                  ترشح غیر عادی از مقعد .

7.                  تورم غدد لنفاوی ناحیه مقعد یا ناحیه کشاله ران .

روش های تشخیصی برای سرطان مقعد :

آندوسکپی : از وسیله خاصی برای دیدن مقعد استفاده می شود .

پروکتوسکوپی : در این روش از ابزار نوری خاصی برای دیدن داخل کانال مقعد استفاده میشود .

سونوگرافی داخل رکتوم : در این روش دستگاهی که امواج صوتی تولید می کند به داخل رکتوم فرو برده می شود امواج برگشتی توسط کامپیوتری تفسیر می شود سونوگرافی به پزشک در تشخیص میزان گسترش تومور به بافت ها یا اندام های مجاور کمک می کند . پزشک ممکن است از روش هایی مثل کولونوسکپوی یا سیگموئیدوسکوپی برای تشخیص استفاده کند .

مطالعات تصویر برداری : اگر سرطان در فرد تشخیص داده شود لازم است آزمایشات دیگری برای تعیین میزان گسترش سرطان انجام شود .

سونوگرافی .

CT اسکن .

MRI .

تصویربرداری از قفسه سینه .

توموگرافی توسط پرتوهای پوزتیرون .

درمان سرطان مقعد :

3 روش اصلی درمان سرطان مقعد عبارتند از : جراحی ، اشعه درمانی و شیمی درمانی .

برداشتن موضعی تومور :

نوعی روش جراحی است . در این روش فقط تومور و حاشیه باریکی از بافت غیر سرطانی اطراف تومور برداشته می شود . برش موضعی زمانی کاربرد دارد که سرطان به بافت ها یا گره های لنفاوی مجاور گسترش نیافته باشد .

برش شکمی – پرینه ای (APR ) :

در این روش جراح شکم و فضای بین رکتوم و اندام های جنسی بیمار ( پرینه ) را برش داده و مقعد و قسمتی از رکتوم را بر می دارد . جراح ممکن است بخشی از گره های لنفاوی را نیز در طی جراحی بردارد .

این روش در گذشته کاربرد زیادی داشت اما امروزه به جای آن از رادیوتراپی و شیمی درمانی همراه با هم استفاده میشود . دراین روش عضله مقعد حفظ نمی شود در نتیجه ، در این روش برای خروج مدفوع از بدن ، برش دائمی بر روی شکم ایجاد می شود ، این کارکولوستومی نامیده می شود و مدفوع از طریق این منفذ وارد کیسه ای شده در آن جا جمع می شود .

رادیو تراپی .

شیمی درمانی : داروهایی که در درمان سرطان مقعد کاربرد دارند عبارتند از 5 فلورواوراسیل و میتومایسین یا 5 فلورواوراسیل و سیس پلاتین .

ملانوما

ملانوسیت ها در تمام قسمت های ناحیه زیرین اپیدرم یافت می شوند . این سلول ها ملانن که یک ماده رنگی را تولید کرده و رنگ طبیعی پوست را ایجاد می کنند زمانی که پوست در معرض نور آفتاب قرار می گیرد ، ملانوسیت ها پیگمان ( رنگدانه ) ایجاد کرده سبب تیرگی و برنزه شدن پوست می شوند .

گاهی اوقات دسته های ملانوسیت ها و بافت های اطراف آن ها توده ها خوش خیم ( غیر سرطانی ) به نام خال ها را ایجاد می کنند . خال ها بسیار شایع هستند . اکثریت مردم بین 10 و 40 خال به رنگ های پوست ، صورتی ، برنزه یا قهوه ای دارند که معمولا گرد یا بیضی هستند و کوچکتر از یک مداد پاکن . این نواحی رنگی یا از بدو تولد وجود دارند و یا این که بعد ها و معمولا قبل از 40 سالگی ظاهر میشوند . معمولا خال ها بزرگ می شوند و یا بسیار آهسته در یک مدت زمان طولانی تغییر می کند .

ملانوما زمانی ایجاد میشود که ملانوسیت ها ( سلول های رنگدانه ای ) بدخیم می شوند .

زمانی که ملانوما در پوست شروع می شود بیماری ملانوما پوستی نامیده می شود . به ندرت ملانوما در مننژ ، لوله گوارش ، غدد لنفی یا نواحی دیگر بدن که ملانوسیت ها وجود دارد هم ایجاد می شود .

ملانوما در هر سطح پوست ایجاد می شود در مردان اغلب درتنه دیده می شود ( نواحی شانه تا لگن ) یا در سر و گردن . در زنان ملانوما در انتهای ساق پا دیده می شود .

در سیاه پوستان ملانوما در زیر ناخن انگشتان دست یا پا و یا در کف دست یا کف پا دیده می شود .ملانوما یکی از شایع ترین سرطان ها در نوجوانان و جوانان است .

علائم و نشانه های ملانوما :

غالبا اولین علامت ملانوما تغییر در اندازه ، شکل ، رنگ یا وجود یک خال می باشد . اکثرا ملانوماها به رنگ سیاه یا آبی تیره هستند . ملانوماها می توانند به صورت یک خال جدید سیاه ، غیر طبیعی و یا بد شکل ظاهر شوند .

نکات مورد توجه :

1.                  عدم تقارن : شکل دو نیمه خال یکسان نیست.

2.                  حاشیه ها : لبه ها مضر رس و ناصاف ، نامشخص و نامنظم هستند ، رنگدانه ممکن است به پوست اطراف پخش شود.

3.                  رنگ : رنگ غیر معمول ، سیاه ، قهوه ای و برنزه ، گاهی نواحی سفید ، خاکستری ، قرمز ، صورتی یا آبی هم دیده می شود .

4.                  قطر : تغییر در اندازه ، معمولا بزرگ شدگی وجود دارد ، ملانوما معمولا بزرگ تر از یک مداد پاک کن است ( 5 میلی متر یا 4/1 اینچ ) .

ملانومای اولیه ممکن است زمانی که یک خال در معرض تغییرات آهسته ای قرار می گیرد همانند ایجاد یک ناحیه سیاه جدید دیده شود . از یافته های دیگر می شود پوسته ریزی هایی جدید یا خارش خال را نام برد . در ملانوماهای پیشرفته تر بافت خال تغییر می کند . به عنوان مثال خال سفت و یا ناهموار می شود . ملانوماها به صورت های متفاوتی ظاهر می شوند ، تومورهای پیشرفته تر ، با خارش ، ترشح یا خونریزی همراهند ، اما معمولا ملانوماها دردناک نیستند .

گروهی از افراد خال هایی با ظاهر غیر معمول دارند به این خال ها دیسپلاتیک یا خال غیر طبیعی گفته می شود که بیش از خال های طبیعی احتمال ابتلا به ملانوما را دارند .

خال های دیسپلاتیک اغلب بسیار شبیه ملانوما هستند .

تشخیص و مرحله بندی :

اگر پزشک در مورد یک ضایعه پوستی مشکوک به ملانوما شود انجام بیوپسی لازم است و تنها راه تایید تشخیص ، بیوپسی می باشد .

روش های درمان

جراحی : درمان جراحی و برداشت یک ملانوما ، درمان استاندارد این بیماری است . برداشتن تومور و بافت اطراف آن برای به حداقل رساندن وجود بقای سرطان ضروری است . عمق و وسعت پوستی که در جراحی ملانوما باید برداشته شود بستگی به ضخامت ملانوما و عمق تهاجم پوستی آن دارد . پیوند پوست در صورتی که قسمت بزرگی از پوست برداشته شود در همان زمان می بایست انجام گیرد . غدد لنفاوی نزدیک تومور هم باید هنگام جراحی برداشته شوند چون سرطان از طریق سیستم لنفاوی گسترش می یابد . اگر پاتولوژیست سلول های سرطان را در غدد لنفاوی بیابد ، احتمال گسترش بیماری به نقاط دیگر بدن وجود دارد . در صورت پراکندگی ملانوما به نقاط دیگر بدن جراحی به تنهایی کفایت نمی کند . در چنین مواردی پزشک از روش های دیگر درمان مانند شیمی درمانی که پس از جراحی ( درمان اولیه ) برای مریض در نظر گرفته می شود تا تمام بافت سرطانی را از بین ببرد به این نوع درمان ، درمان کمکی گفته می شود . شیمی درمانی : شیمی درمانی استفاده از دارو برای کشتن سلول های سرطانی است و معمولا یک درمان عمومی ( سیستمیک ) می باشد . یک روش شیمی درمانی در دست تحقیق است که Limb perfusion ( پرفوزیون عضوی ) نامیده می شود و زمانی استفاده می شود که ملانوما فقط در یک دست یا پا وجود داشته باشد . درمان بیولوژیک : درمان بیولوژیک یا ایمونو تراپی یک روش درمانی است که از سیستم ایمنی بدن به طور مستقیم یا غیر مستقیم برای مقابله با سرطان و یا کم کردن عوارض ناشی از درمان های دیگر سرطان استفاده می کند . درمان بیولوژیک هم یک درمان سیستمیک یا عمومی است و از موادی به نام تغییر دهنده های پاسخ بیولوژیک استفاده می شود . به طور طبیعی بدن این مواد را به میزان کم در پایخ به عفونت ها و بیماری ها تولید می کند . پرتو درمانی : در بعضی موارد ، پرتو درمانی برای از بین بردن بعضی علائم ناشی از ملانوما تجویز می شود . درمان مطالعاتی ( کارآزمایی بالینی ) : یک روش درمانی جدید در دست تحقیق sentinel lymph node biopsy می باشد که ممکن است نهایتا موجب کاهس برداشت غدد لنفاوی به هنگام بیوپسی و پیشگیری احتمالی و یا کاهش شدت لنفادم شود ( تورم عضو به علت زیاد شدن مایع لنف در عضو ) در این روش مواد رنگی یا مقدار اندکی مواد رادیو اکتیو را به نزدیک منطقه تومور تزریق می کنند . این مواد به داخل غدد لنفی sentinel ( غدد لنفی اولیه ) که سرطان تمایل به گسترش از طریق همین تومور اولیه دارد جریان می یابد . یک جراح توسط نمایانگر یا ماده رنگی غدد لنفی sentinel را پیدا می کند . و آن ها را برای بررسی پاتولوژیک بر می دارد . اگر این غدد لنفی از نظر نوع سلول های سرطانی مثبت گزارش شوند معمولا غدد لنفی خاموش اطراف را هم بر می دارند و اگر منفی گزارش شوند غدد لنفی بافی می مانند و احتیاجی به جراحی مجدد نخواهد بود .

عوارض درمان : عوارض درمان سرطان اساسا بستگی به نوع و گستردگی درمان دارد .

جراحی : عوارض جراحی بستگی به اندازه و محل تومور و وسعت جراحی دارد اگر چه بیمار در چند روز اول بعد از جراحی احساس ناراحتی می کند اما این درد با دارو کنترل می شود بیمار باید در مورد بیان احساس درد خود به پزشک یا پرستار راحت باشد .

شیمی درمانی : عوارض شیمی درمانی اساسا بستگی به نوع دارو ومیزان دریافت آن ها دارد .

درمان بیولوژیک : عوارض درمان بیولوژیک بسته به نوع درمان متفاوت است . این درمان موجب علائم شبه آنفولانزا مانند لرز ، تب ، درد عضلانی ، ضعف عمومی ، بی اشتهایی ، تهوع ، استفراغ ، و اسهال می شود . بیماران ممکن است دچار خونریزی ، کبود شدگی بدون دلیل ، ضایعات پوستی ، و تورم شوند . ممکن است این اختلالات شدید باشند اما بعد از توقف درمان برطرف می شوند .

پرتو درمانی : عوارض پرتو درمانی وابسته به میزان اشعه داده شده و منطقه تحت درمان خواهد بود . این عوارض شامل خستگی و ریزش مو در منطقه درمان شده می باشد .

تغذیه برای بیماران سرطانی : تغذیه مناسب به هنگام درمان سرطان سبب می شود تا بیمار کالری و پروتئین کافی دریافت کند و دچار کاهش وزن و شعف نشود . بیمار به این ترتیب از احساس بهتر و انرژی بیشتری برخوردار خواهد بود .

مراقبت ها و پیگیری :

احتمال زیادی وجود دارد که بیماران مبتلا به ملانومای پوست ، دچار ملانوما در محل دیگری به طور جداگانه شوند .

در صورت معاینات منظم ملانوما بسیار زود تشخیص داده می شو د . این معاینات خصوصا در افرادی که خال های دیسپلاستیک دارند و یا در خانواده سابقه ای مثبت از ملانوما دارند مهم است .

احتمال عود در بیمارانی که ضایعه ملانومای آن ها ضخیم است یا به بافت های اطراف تهاجم کرده بیشتر است . پیگیری در بیمارانی که احتمال عود بیشتری دارند شامل : رادیو گرافی ، آزمایشات خونی و سی تی اسکن از ریه ، کبد و استخوان ها و مغز می باشد .

بعضی از عوامل همراه با ملانوما عبارتند از :

1.                  سابقه خانوادگی ملانوما : ابتلا بیش از دو نفر در یک خانواده به ملانوما یک عامل خطرناک است ، حدود 10% از بیماران مبتلا به ملانوما دارای سابقه خانوادگی مثبت هستند .

2.                  خال دیسپلاستیک : خال های دیسپلاستیک بیش از خال های معمولی احتمال سرطانی شدن دارند .

3.                  سسسابقه ابتلا به ملانوما : افرادی که تحت درمان ملانوما قرار گرفته بودند بیشتر در معرض ابتلای مجدد ملانوما قرار دارند .

4.                  ضعف سیستم ایمنی : افرادی که به علت ابتلا به نوع خاصی از سرطان یا مصرف داروهایی که برای پیوند عضو داده می شود و یا ابتلا به ایدز دچار ضعف سیستم ایمنی شده اند بیش از دیگران در معرض ملانوما قرار دارند .

5.                  تعداد زیادی خال های معمولی ( بیش از 50 عدد )

6.                  اشعه ماوراء بنفش : کارشناسان معتقدند که افزایش شیوع جهانی ملانوما با افزایش مدت زمان در معرض آفتاب بودن در ارتباط می باشد . در آمریکا به عنوان مثال ملانوما در تگزاس شایع تر از مینسوتا ( که نور آفتاب شدید نیست ) می باشد . دو نوع اشعه ماوراء بنفش وجود دارد نوع A و نوع B. منابع مصنوعی اشعه ماوراء بنفش مانند لامپ های خورشیدی و اتاقک های برنزه شدن هم می توانند موجب آسیب پوست و نهایتا ملانوما شوند . برای کاهش خطر و پیشگیری از ابتلا به ملانوما ناشی از اشعه ماوراء بنفش مردم باید سعی کنند که تا حد امکان در ساعات میانه روز ( از 10 صبح تا 3 بعد از ظهر ) در معرض نور خورشید قرار نگیرند راه دیگر محافظت ، پوشیدن کلاه و لباس های آستین بلند در این ساعات از روز می باشد . همچنین استفاده از لوسیون ، کرم یا ژل های ضد آفتاب برای مراقبت از پوست هم می تواند مفید فایده باشد . بسیاری از پزشکان بر این باورند که ضد آفتاب ها به پیشگیری از ملانوما کمک می کنند . ضد آفتاب های با SPF=12-29 در حد متوسط و معیار 30 بیشترین میزان محافظت در برابر نور خورشید را خواهند داشت .

7.                  تاول های شدید آفتاب سوختگی : در صورت وجود یک یا بیش از یک تاول ناشی از آفتاب سوختگی در دوران کودکی و یا نوجوانی احتمال بروز ملانوما افزایش می یابد.

8.                  پوست روشن : ملانوما در افراد با پوست روشن شایع تر است چرا که این گروه از مردم نسبت به افرادی که پوست تیره دارند به راحتی دچار کک و مک یا سوختگی می شوند این افراد معمولا موهای بور یا قرمز و چشم های آبی دارند . سفید پوستان بیش از سیاه پوستان دچار ملانوما می شوند ، احتمالا به این دلیل که پوست روشن آسیب پذیر تر است .

چگونه خود آزمایی پوست را انجام دهیم ؟

پوست خود را از سر تا پا معاینه کنید همه نواحی پوست بدن که عبارتند از پشت ، پوست سر ، پوست شکم ، و قفسه سینه ، باسن ها و ناحیه تناسلی را معاینه کنید . هیچ منطقه ای را از یاد نبرید .

1.                  رو به روی آینه بایستید صورت گوش ها ، گردن و شکم خود را معاینه کنید به پهلو چپ و راست بچرخید و پهلوها را به دقت نگاه کنید .

2.                  آرنج خود را خم کنید و دست را بالا ببرید و به دقت ناحیه زیر بغل ، کف دست ساعد و بازوها ببینید .

3.                  بنشینید و به دقت پاهای خود را از ناخن های انگشتان پا و فضاهای بین انگشتی تا ساق پا زانو و ران را نگاه کنید .

4.                  بنشینید و به دقت پشت پا ران و ساق خود را نگاه کنید . ابتدا یک پا سپس پای دیگر ، مطمئنا احتیاج به یک آینه دستی برای مشاهده پشت ران پا خواهید داشت .

5.                  با استفاده از یک آینه دستی در حالت ایستاده پشت بدن باسن و پشت گردن را نگاه کنید .

.                  استفاده از یک آینه قدی برای مشاهده پشت بدن شما به کمک یک آینه دستی مفید خواهد بود .

با معاینه مرتب پوست خود متوجه می شوید که چه شرایطی برای شما طبیعی است . خوب است که تاریخ معاینه را یادداشت کنید و نکات مورد توجه را در آن تاریخ بنویسید در صورت مشاهده هر نکته غیر طبیعی با پزشک مشورت کنید .

سرطان غدد فوق کلیه

غدد فوق کلیه ، غدد کوچکی هستند که بر روی هر کدام از کلیه ها قرار دارند ، کلیه ها در عمق بخش فوقانی شکم قرار دارند . غدد فوق کلیه از دو بخش تشکیل شده اند . قسمت خارجی تر ، کورتکس نامیده می شود ، تومورهای آدرنوکورتیکال در این بخش به وجود می آیند . کورتکس هورمون هایی تولید می کند که برای بدن مهم هستند . ساختمان شیمیایی این هورمون ها شبیه هم بوده ، استروئید نامیده می شود . آن ها عبارتند از :

کورتیزول : که با تغییر در سوخت و ساز سلول ها به بدن برای کنترل استرس کمک میکند .

آلدوسترن : به کلیه ها در تنظیم میزان نمک خون و بافت های بدن کمک می کند .

آندروژن واستروژن : در مردان ، بیضه ها آندروژن تولید می کنند که هورمون مردانه است . در زنان تخمدان ها بیشترین میزان استروژن بدن را تولید می کنند . اما غدد فوق کلیه مقادیر کمی آندروژن و استروژن را در مردان و زنان تولید می کنند . لایه داخلی غده فوق کلیه مدولا نامیده می شود که در واقع ادامه سیستم عصبی می باشد . هورمون های سیستم عصبی نظیر نوراپی نفرین و اپی نفرین که ( آدرنالین ) نیز نامیده می شوند در بخش مدولا ساخته می شوند .

تومورهای کورتکس غدد فوق کلیه :

این تومورها دو نوع اصلی دارند . اغلب آن ها خوش خیم بوده ، آدنوم نامیده می شوند . تومورهای بدخیم بسیار کم هستند .

آدنوم های کورتکس غدد فوق کلیه :

این تومورها خوش خیم هستند . این ها تومورهای کوچکی هستند و اغلب کوچکتر از 5 سانتی متر قطر دارند . این تومورها معمولا فقط در یک طرف به وجود می آیند ، اما گاهی اوقات دو طرفه اند .

سرطان آدرنوکورتیکال : نوعی از سرطان که در بخش کورتکس غده فوق کلیه به وجود می آید ، سرطان آدرنوکورتیکال نامیده می شود . این تومور عموما به دلیل تولید هورمون هایی که باعث افزایش وزن و احتباس مایع در بدن بلوغ زودرس یا موهای زائد صورت یا بدن در خانم ها می شود تشخیص داده می شود .

تومورهایی که بزرگ تر از 5 یا 6 سانتی متر باشند عموما بدخیم هستند .

آمارهای مهم درباره سرطان غدد فوق کلیه :

این سرطان بسیار نادر بوده ، تعداد دقیق بیماران مبتلا به آن در آمریکا مشخص نیست . احتمالا سالانه حدود 5000 مورداز آن رخ می دهد . این سرطان بسیار کمتر از آدنوم بوده و معمولا در میان افراد میانسال و مسن بیشتر دیده می شود .

عوامل خطر در سرطان غدد فوق کلیه چیست ؟

سابقه خانوادگی : بسیاری از موارد این سرطان ارثی نیستند و به صورت تک گیر رخ می دهند . سندرم لی – فرومنی بیماری بسیار نادری است که در آن اختلالات ژنتیکی خطر ابتلا به چند نوع سرطان را تا حد زیادی در فرد افزایش می دهد . از جمله این سرطان ها می توان از سرطان پستان ، پروستات ، استخوان ، سرطان خون و سرطان قشر فوق کلیه نام برد . در نئوپلازی مولتیپل اندوکرین (MEN-1) حالتی است که در نیمی از بچه هایی که والدین شان دچار چنین حالتی هستند به ارث می رسد . تومور غده هیپوفیز ، پاراتیروئید و لوزالمعده در این افراد بیشتر دیده می شود . سن : بسیاری از انواع سرطان ها در افراد مسن رخ می دهد اما سرطان بخش قشری غده فوق کلیه در بین افراد 40 تا 50 ساله یا بچه ها بیشتر دیده می شود . روش زندگی و عوامل محیطی : رژیم پرچربی ، سیگار کشیدن کم تحرکی و قرار گرفتن در معرض عوامل سرطان زای موجود در محیط باعث افزایش بروز انواع سرطان ها در افراد می شود .عوامل ایجادکننده سرطان قشر غدد فوق کلیه چیست ؟ ژن هایی (DNA) که باعث افزایش تقسیمات سلولی می شوند ، انکوژن نام دارند . ژن هایی که باعث کندی تقسیمات سلولی شده یا سبب مرگ سلول در زمان مناسب می شوند ، ژن های مهار کننده تومور نامیده می شوند . گاهی تغییرات ژنی (DNA) بی هیچ دلیل مشخص رخ می دهد در افراد مبتلا به نئوپلازی مولتیپل اندوکرین نوع 1 (MEN-1) جهش DNA اثبات شده است . این حالت مسئول ایجاد اغلب تومورهای ارثی غدد فوق کلیه می باشد . سندرم لی – فرومنی به دلیل غیر فعال شدن ژن مهار کننده تومور P53 در اثر جهش به وجود می آید . این جهش منجر به بروز انواع زیادی از سرطان پستان ، پروستات ، مغز ، استخوان ، بافت نرم و قشر غده فوق کلیه در فرد می شود . علائم و نشانه های سرطان غده فوق کلیه : نشانه های ناشی از تولید هورمونهای استروژن یا آندروژن : علائمی که در بچه ها دیده می شود بیشتر به دلیل هورمون آندروژن است . شایع ترین علامت افزایش موهای زائی صورت ، ناحیه شرمگاه و زیر بغل و بزرگ شدن کلیتوریس در دخترها و آلت تناسلی در پسرها است . اگر تومور استروژن تولید کند ، علائم مختلفی رخ می دهد . در دخترها سبب بلوغ زودهنگام ، بزرگ شدن پستان ها و شروع قاعدگی ( عادت ماهیانه ) و در پسرها باعث بزرگ شدن پستان ها می شود . نشانه های ایجاد شده در اثر تولید کورتیزول : مقادیر زیاد هورمون کوتیزول مجموعه ای از علائم را ایجاد می کند که همراه با هم سندرم کوشینگ نامیده می شوند . این علائم و نشانه ها عبارتند از :

افزایش وزن ، بزرگ شدن دور سینه و شکم .

وجود چربی اضافی پشت گردن و شانه ها .

خطوط ارغوانی رنگ روی شکم .

رشد موهای زائد روی صورت ، سینه و پشت در زنان .

بی نظمی های قاعدگی .

احساس ضعف در پاها .

کمبود شدگی به سادگی .

افسردگی یا بدخلقی .

شکستگی استخوان به دلیل استئوپورز ( پوکی استخوان ).

سندرم کوشینگ ممکن است به دلیل سرطان غده فوق کلیه یا آدنومی که مقدار زیادی کورتیزول یا هورمون های وابسته به آن را تولید می کند به وجود می آید .

نشانه هایی که به دلیل افزایش تولید آلدسترون به وجود می آیند :

علائم و نشانه های اصلی که به دلیل وجود تومورهای ترشح کننده آلدسترون ایجاد می شوند عبارتند از : افزایش فشار خون ، ضعف ، گرفتگی عضلانی ، تشنگی زیاد و ادرار زیاد ، اگر چه اغلب آدنوم های غده فوق کلیه آلدسترون تولید می کنند ، اما سرطان های غده فوق کلیه نیز ندرتا آلدسترون تولید می کنند .

علائم فشاری ایجاد شده بر روی اندام های مجاور در اثر توموری که بزرگ شده :

بزرگ شدن سرطان بخش قشری غدد فوق کلیه باعث ایجاد فشار بر روی اندام ها و بافت های نزدیک می شود . این مسئله باعث ایجاد درد ، احساس پری در ناحیه شکم ، یا اشکال در خوردن غذا به دلیل احساس سیر شدن میشود .

گرفتن شرح حال از بیمار و معاینه او

روش های تصویربرداری :

تصویربرداری از قفسه سینه ، سونوگرافی ، CT اسکن ، توموگرافی با پرتوهای پوزیتیرون (PET) ، MRY.

سایر آزمایشات : لاپارسکوپی ، نمونه برداری ( بیوپسی ) ، آزمایش خون و ادرار .

 آزمایشات لازم برای بیمارانی که به علت افزایش هورمون کورتیزول دچار علائم بالینی شده اند :

در این حالت میزان کورتیزول و 17 هیدروکسی استروئد در ادرار سنجیده می شود . اگر تومور تولید کننده هورمون کورتیزول وجود داشته باشد ، سطح این هورمون به طور غیر عادی بالا می باشد .

اگر بیمار تومور قشر غده فوق کلیه داشته باشد ، پس از تزریق دگزامتازون سطح هورمون کورتیزول هم چنان بالا باقی می ماند .

آزمایشات لازم برای بیمارانی که به علت افزایش هورمون آلدسترون دچار علائم بالینی شده اند : در افرادی که به تومور تولید کننده آلدسترون مبتلا هستند سطح پتاسیم و آلدسترون خون بالا بوده ، میزان هورمون رفین ( هورمونی که توسط کلیه ها تولید می شود ) در خون پایین است .

آزمایشات لازم برای بیمارانی که به علت هورمون های اندروژن و استروژن دچار علائم بالین شده اند :

سطح این دو هورمون درخ ون به طور جداگانه بالا می باشد ، در هر کدام از این موارد میزان 17 کتواستروئید و 17 هیدروکسی استروئید در خون بالا است . میزان هورمون تحریک کننده تخمگذاری (FSH) که یکی از هورمون های مرشحه از غده هیپوفیز است ممکن است اندازه گیری شود ، اگر میزان این هورمون افزایش یافته باشد بعید است که بیمار به تومور بخش قشری غده فوق کلیه مبتلا باشد .

درمان سرطان بخش قشری فوق کلیه چگونه است ؟

جراحی : از آن جایی که غدد فوق کلیه در پشت شکم قرار دارند گاهی پزشک برش جراحی را از قسمت پشت و درست زیر دنده ها انجام می دهد . این روش برای درمان تومورهای کوچک مفید است اما برای درمان تومورهایی که بسیار بزرگ شده اند ، برش جراحی از جلوی شکم انجام می شود . اگر بافت چربی یا عضله اطراف غده درگیر شده باشد آن را نیز بر میدارند .

رادیو تراپی : در رادیو تراپی خارجی اشعه از خارج بدن توسط دستگاهی که شتاب دهنده خطی نامیده می شود بر روی بافت سرطانی متمرکز می شود . در رادیو تراپی داخلی ( براکی تراپی ) از ذرات ریز مواد رادیو اکتیو استفاده می شود .

شیمی درمانی : برخی از داروهای شیمی درمانی عبارتند از : سیس پلاتین ، تاکسول ، آدریامیسین ، 5 فلورواوراسیل ، وین کریستین و غیره . ترکیبی از این داروها نیز ممکن است استفاده شود .

سایر داروهای ضد سرطان :

به طور متوسط پاسخ به درمان حدود یک سال طول می کشد اما در برخی افراد پاسخ به درمان بیشتر طول می کشد . در افراد مبتلا به این نوع سرطان که از عوارض جانبی زیاد بودن هورمون ها رنج می برند می توتان بسیار مفید است . این دارو حتی زمانی که باعث کوچک شدن تومور نشود قادر است تولید غیر طبیعی هورمون ها و علائم ناشی از آن ها را تخفیف بدهد . این دارو برای حدود 80% بیماران مفید خواهد بود اما این دارو می تواند عوارض جانبی زیادی داشته باشد از آن جمله تهوع ، استفراغ ، اسهال ، جوش های پوستی و خواب آلودگی .

از داروهای دیگر برای جلوگیری از ترشح هورمون ها استفاده میشود . کتوکونازول ، آمینوگلوتوتتماید و متی راپون تولید هورمون های استروئیدی را کاهش داده و علائم ناشی از این هورمون ها را کم می کنند اما تومور را کوچک نمی کنند .

 

سرطان کبد

بیشتر سرطان های اولیه کبد، در ابتدا در سطح سلول های کبدی به وجود می آیند . این نوع سرطان ها را در اصطلاح کار سینوم سلول های کبدی (hepatocellular) یا هپاتوم بدخیم (malignant hepatom) نام گذاری کرده اند. کار سینوم هپاتو سلو لاری که در دوران کودکی بروز کند هپاتوبلاستوما) (hepatoblastoma نامیده می شود.اگر قرار باشد سرطان کبد به خارج از این عضو انتشار یابد (متاستاز)،سلول های سرطانی تمایل دارند که عقیده های لنفی مجاور و استخوان ها و ریه ها را در گیر نمایند و هنگامی که این اتفاق بیفتد، تومورهای جدید و ثانویه ای به وجود می آیند که در بر گیرنده سلول هایی از همان نوع سلول های سازنده تومور کبدی اولیه خواهند بود.چه کسانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان کبد قرار می گیرند ؟افرادی که واجد فاکتورهای خطر شناخته شده سرطان کبد باشند ،با احتمال بیشتری نسبت به سایر افراد در معرض خطر ابتلا به آن می باشند.مطالعات به عمل آمده عوامل زیر را به عنوان عوامل خطر، نشان داده است . عفونت مزمن کبدی (هپاتیت (hepatitis :ویروس های مشخص می توان در کبد ایجاد عفونت نمایند .( این عفونت ممکن است به صورت مزمن و غیر قابل ریشه کن شدن در آید .) مهم ترین عامل خطر برای ایجاد سرطان کبد عبارت است از :

عفونت مزمن کبد با ویروس هپاتیت B یا ویروس هپاتیت C .

سیروز :سیروز بیماری است که در آن هم زمان با آسیب سلول های کبدی ، جایگزین سازی توسط بافت فیبرو صورت می گیرد . سیروز ممکن است در اثر استفاده نابجا از الکل داروهای خاص و یا سایر مواد شیمیایی و هم چنین در اثر عفونت با ویروس ها و یا انگل های خاص به وجود آید . در حدود پنج درصد از مبتلایان به سیروز در نهایت دچار سرطان کبد خواهند شد .

آفلاتوکسین :امکان دارد سرطان کبد به دنبال مسمومیت با آفلاتوکسین به وجود آید . آفلاتوکسین یک ماده سمی است که توسط برخی از انواع قارچ ها ساخته می شود . این ماده می تواند بر روی دانه های حبوبات و غلات و آجیل به وجود بیاید .

جنس مذکر :احتمال بروز سرطان در مردان دو برابر بیشتر از زنان است .

سابقه خانوادگی :افرادی که در میان اعضای خانواده خود ، سابقه وجود فرد مبتلا به سرطان کبدی داشته اند . به احتمال بیشتری دچار این نوع بیماری خواهند شد .

سن:در ایالات متحده سرطان کبددر سنین بالای 60 سال باشیوع بیشتری نسبت به افراد جوان تر بروز می کند .

علائم بالینی درد شکم در سمت راست . این درد ممکن است به پشت یا به شانه تیر بکشد . اتساع شکم bloating . کاهش وزن . کاهش اشتها و احساس پری در شکم . شعف یا احساس خستگی مفرط . تهوع و استفراغ . زرد شدن رنگ پوست و چشم ها و تیره شدن رنگ ادرار که همگی دال بر یرقان می باشند . تب .

 تشخیص :

 معاینه فیزیکی : معاینه شکم ، شامل کبد ، طحال و احشای مجاور از نظر وجود توده یا هر گونه تغییر شکل یا اندازه در آن ها صورت می گیرد . هم چنین بررسی شکم از نظر وجود آسیت ( تجمع غیر طبیعی مایع درداخل حفره شکم ) الزامی است . به علاوه بررسی رنگ پوست و صلبیه چشم ها از نظر یرقان نیز توصیه می شود .

 تست های خونی : آزمایش خون از نظرسنجش سطح آلفافیتو پروتئین سرم (AFP) تا حدود زیادی بیان گر نحوه کارکرد کبد می باشد .

 سی تی اسکن .

 سونوگرافی .

 MRI.

 آنژیوگرام .

 نمونه برداری ( بیوبسی) .

انتخاب روش درمان

در مان انتخابی جهت سرطان کبد، به وضعیت کبدی ، تعداد ، اندازه و محل تومورها و هم چنین این که آیا سرطان به محدوده خارج کبدی گسترش یافته است یا نه بستگی دارد .

سرطان موضعی قابل برداشت

سرطان کبد موضعی و قابل برداشت ، سرطانی است که از طریق جراحی ، به طور کامل قابل پاک سازی باشد . در این مرحله شواهدی از گسترش سرطان به غده های لنفی مجاور و یا به سایر بخش های بدن وجود ندارد و تست های آزمایشگاهی نیز بیانگر عملکرد طبیعی کبد می باشند.

جراحی و برداشتن قسمتی از کبد ، هپاتکتومی نسبی نامیده می شود . مقدار بافتی که باید برداشته شود به اندازه ، تعداد و محل تومورها و همچنین عملکرد کبد تا چه اندازه طبیعی می باشد بستگی دارد .

سرطان موضعی غیر قابل برداشت

سرطان کبد موضعی و غیر قابل برداشت راحتی در صورتی که هنوز به غدههای لنفی مجاور و یا به بخش های دور دست بدن گسترش نیافته باشد نمی توان به طور کامل از طریق جراحی پاک سازی نمود .

بیماران مبتلا به سرطان موضعی غیر قابل برداشت ممکن است به منظور کنترل بیماری و افزایش میزان بقاء تحت درمان های دیگری قرار گیرند که عبارتند از :

Radio Frequency Ablation : در این روش از نوعی دستگاه مخصوص استفاده می شود که قادر است سلول های سرطانی را با استفاده از انرژی گرمایی از بین ببرند . سایر اقدامات درمانی که با استفاده از انرژی گرمایی ، برای نابودسازی سلول های توموری کبدی ، استفاده می شود ، شامل لیزر و هم چنین درمان با کمک میکرو موج است .

تزریق اتانول از راه جلدی : در این روش الکل اتیلیک ( اتانول ) مستقیما به داخل تومور کبدی تزریق می شود تا سلول های سرطانی را از بین ببرد . لازم است از امواج ماورای صوت استفاده شودتا بتوان سوزن کوچک تزریق کننده الکل را به درستی به درون بافت هدف ، هدایت نمود . ممکن است لازم شود این عمل را یک یا دو بار در هفته تکرار کرد .

کرایو سرجی : در این روش با استفاده از شکاف پوستی در جدار شکم ، الکترود فلزی را در داخل شکم کار می گذارند تا با کمک آن سلول های سرطانی را در سرمای شدید یخ زننده ، نابود سازند . امکان دارد از امواج ماورای صوت جهت کمک به هدایت صحیح الکترود به بافت هدف ، استفاده شود .

انفوزیون به شریان کبدی : در این روش کاتتری در داخل جریان شریان کبدی قرار داده می شود . شریان کبدی ، شریان اصلی خون رساننده به کبد می باشد . داروهای ضد سرطان از طریق کاتتر مربوطه به داخل بافت هدف ، تزریق می گردد و دارو وارد جریان خون عروق منتهی شونده به تومور خواهد شد .

کموآمبولیزاسیون : در این روش کاتتر مربوطه از طریق یکی از شریان های ساق پا وارد بدن می شود . با استفاده از اشعه X به عنوان راهنما ، کاتتر ، به داخل شریان کبدی هدایت می شود سپس داروهای ضد سرطان به داخل شریان تزریق شده بعد از آن با قرار دادن تکه های کوچک مسدود کننده جلوی وارد شدن خون اضافه به داخل شریان کبدی گرفته می شود . بدون جریان خون داروهای مربوطه تا مدت بیشتری در داخل کبد باقی می مانند . البته این بستگی به نوع داروی مسدود کننده دارد .

هپاتکتومی کامل همراه با پیوند کبد .

سرطان پیشرفته

سرطان پیشرفته سرطانی است که به هر دو لوب کبد دست اندازی کرده است و یا به سایر بخش های بدن توسعه یافته باشد .

درمان سرطان های پیشرفته کبدی می تواند شامل شیمی درمانی ، پرتو درمانی و یا ترکیبی از هر دو باشد .

شیمی درمانی : با استفاده از دارو سلول های سرطانی را از بین می برد .

پرتو درمانی : از اشعه پر انرژی برای کشتن سلول های سرطانی استفاده می کند .

اثرات جانبی درمان

جراحی : بیماران غالبا در طی روزهای اولیه ، احساس ناخوشایندی دارند اما به هر حال در اکثر موارد درمان های طبی قادرند درد آن ها را تحت کنترل درآورند .

کرایوسرجری : از آن جا که در کرایوسرجری شکاف کوچک تری نسبت به شیوه های معمول جراحی مورد نیاز می باشد فرآیند بهبود پس از کرایو سرجری به طور کلی سریع تر و با درد کمتری امکان پذیر است . این روش درمان عفونت و خونریزی کمتری دارد .

تزریق اتانول از راه پوست :

بیماران ممکن است پس از تزریق اتانول از راه پوست دچار تب و درد شوند . در این صورت پزشک می تواند درمان های لازم جهت مداوای این مشکلات را پیشنهاد نماید .

کموآمبولیزاسیون و انفوزیون شریان کبدی :

شیمی درمانی از طریق شریان کبدی : کموآمبولیزاسیون و انفوزیون شریان کبدی نسبت به شیمی درمانی سیستمیک سبب عوارض جانبی کمتری می شوند زیرا در این شیوه ها ، داروهای شیمی درمانی سیستمیک در تمام بدن پخش نمی شوند .

شیمی درمانی سیستمیک :سلول های تشکیل دهنده ریشه مو و سلولهایی که سرتاسر مخاط لوله گوارش را می پوشانند هم تقسیم سریعی دارند . در نتیجه ممکن است بیماران موهای خود را از دست بدهند و هم چنین ممکن است دچار سایر عوارض جانبی شامل کاهش اشتها ، تهوع ، استفراغ و یا زخم های دهانی شوند .

پرتو درمانی : پرتو درمانی به قفسه سینه و شک می تواند سبب تهوع ، استفراغ ، اسهال و یا ناراحتی ادراری گردد . همچنین پرتو درمانی ممکن است سبب کاهش تعداد گلبول های سفید خون می شود .

کنترل درد : تومور می تواند از طریق تحت فشار قرار دادن اعصاب و سایر اعضای بدن سبب درد شود .

کنترل دارویی درد : این داروها سبب یبوست می شوند و بیمار را خواب آلوده می کنند . استفاده از مسهل و استراحت می تواند به بهتر شدن وضعیت بیمار کمک کند .

پرتوتابی : این درمان با کوچک کردن تومور می تواند از درد بکاهد .

بلوک عصبی :

 پزشک ممکن است باتزریق الکل اتانول به ناحیه اطراف عصب های خاص در شکم درد را متوقف کند .

ماساژ ، طب سوزبی ، طب فشاری را هم می توان همراه با سایر شیوه ها به کاربرد .

حمایت از بیماران مبتلا به سرطان کبد :

برخی بیماران در می یابند که جهت سازگاری با جنبه های احساسی و عملی بیماری خود نیاز به کمک دارند . در این گروه ، بیماران و اعضای خانواده آن ها در کنار هم جمع می شوند تا در مورد سازگاری با بیماری و اثرات درمانی آن آموزش ببینند . بیماران ممکن است بخواهند با اعضای تیم مراقبت پزشکی خود در مورد یافتن یک گروه حمایتی صحبت کنند .