سرطان تخمدان

تخمدان ها

تخمدان ها منشاء سرطان تخمدان است . تخمدان ها در طرفین رحم در حفره لگن قرار دارند . لوله های فالوپ آن ها را به رحم وصل می کند . تخمک از راه لوله ها برای بارور شدن به رحم منتقل می شود .

تخمدان ها از دو نوع بافت تشکیل شده اند . ژرم سل که تخمک تولید می کند . هر ماه از زمان بلوغ تا یائسگی به طور طبیعی ماهانه یک تخمک تولید می شود که وارد لوله فالوپ می شود وتخمدان ها از سلول های دیگری نیز تشکیل شده اند که سلول های استرومایی نام دارند و مقدار زیادی از هورمون های استروژن و پروژسترون را تولید می کنند . لایه پوشاننده تخمدان ها اپی تلیوم است . منشاء بیشتر سرطان های تخمدان از این لایه است .

انواع سرطان تخمدان

تومورهای اپی تلیالی خوش خیم

تومور با درجه بد خیمی

علت سرطان تخمدان چیست ؟

پیری .

سابقه تولید مثلی .

داروهای محرک باروری : استفاده از داروی محرک باروری کلومیفن سیترات به مدت چند سال ، به ویژه اگر منجر به باروری فرد نشده باشد .

سابقه خانوادگی سرطان تخمدان ، پستان یا سرطان کولورکتال .

سرطان پستان : اگر در خانواده کسی به سرطان پستان مبتلا شده باشد احتمال به ارث رسیدن ژن های معیوب BRCA1 و BRCA2 وجود خواهد داشت .

پودرتالک : به نظر می رسد پودر تالک استفاده شده بر روی پوشک های بهداشتی یا پودری که مستقیما بر روی ناحیه تناسلی استفاده می شود سرطان زا می باشد .

درمان جایگزینی با هورمون ها : زنانی که بیش از 10 سال استروژن استفاده کرده اند 2 برابر بیشتر در معرض ابتلا به سرطان تخمدان قرار می گیرند .

آیا سرطان تخمدان قابل پیشگیری است ؟

قرص های ضد بارداری .

بستن لوله یا برداشتن رحم .

بارداری و شیردهی .

رژیم غذایی : تحقیقات نشان می دهد که مصرف زیاد چربی خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش می دهد .

تشخیص زودهنگام سرطان تخمدان :

معاینات مکرر لگنی : معاینه سالانه لگنی و پاپ اسمیر به منظور بررسی ناحیه لگن باید از سن 18 سالگی یا زمانی که فرد فعالیت جنسی اش را آغاز کرد شروع شود در این معاینه پزشک تخمدان ها را لمس کرده و رحم را از لحاظ اندازه و شکل و قوام آن بررسی می کند .

مراجعه به پزشک در صورت بروز علائم بیماری : سرطان تخمدان در مراحل اولیه اش علائمی مرتبط با عصب واگ دارد . این علائم شامل تورم شکم ( به دلیل توده یا انباشته شدن مایع ) خونریزی غیر عادی واژینال ، فشار لگنی ، کمر درد ، پادرد ، مشکلات گوارشی مثل تجمع گاز ، سوء هاضمه یا درد مزمن معده ، اغلب این علائم را مشکلات یا بیماری های غیر جدی دیگر نیز ایجاد می کنند .

غربالگری سرطان تخمدان : افرادی که سابقه خانوادگی این بیماری را دارند باید توسط سونوگرافی واژینال ( سونوگرافی توسط دستگاه کوچکی که در واژن قرار داده می شود ) و آزمایش خون غربالگری شوند . آزمایش خون شامل اندازه گیری CA- 125 می باشد . در خون بسیاری از زنان مبتلا به سرطان تخمدان مقدار این پروتئین بسیار زیادتر است .

تست ها و آزمایشات تشخیصی سرطان تخمدان :

شرح حال و معاینه : هنگام گرفتن شرح حال پزشک از شما سوالاتی درباره علائم و ریسک فاکتورها می پرسد . این علائم عبارتند از :

1.                  تورم طولانی مدت شکم ( به دلیل تومور یاانباشته شدن مایع که آسیت نام دارد ) .

2.                  مشکلات گوارشی شامل تجمع گاز ، بی اشتهایی ، نفخ ، درد مزمن شکم ، یا سوء هاضمه .

3.                  خونریزی غیرعادی واژنیال یک علامت نادر است که یک هشدار جدی برای وجود یک حالت غیر عادی است که البته لزوما به معنی سرطان تخمدان نیست .

4.                  فشار لگنی ( احساس اینکه در تمام مدت ادرار یا دفع دارید ) .

5.                  درد لگنی یک علامت غیر اختصاصی است . این حالتی در اثر سرطان تخمدان یا سرطان های دیگر و یا چندین بیماری خوش خیم می تواند ایجاد شود .

6.                  پادرد .

7.                  کمر درد .

مطالعات تصویر برداری :

این روش شامل CT اسکن و سونوگرافی می باشد که وجود توده لگنی را اثبات می کند .

سونوگرافی : این روش در شناسایی تومورها و نیز تشخیص توپر بودن ( جامد بودن ) یا حاوی مایع بودن ( کیستیک بودن ) تومورها کمک کننده است .

CT اسکن : CT اسکن اطلاعات دقیقی درباره اندازه ، شکل و محل تومور ارائه می دهد و گسترش تومور به گره های لنفاوی خارج از تخمدان را نشان می دهد .

MRI .

عکس برداری با اشعه X از قفسه سینه : از این روش برای تعیین گسترش تومور ( متاستاز) به ریه ها استفاده می شود . در این صورت ممکن است تومور در ریه نیز دیده شود و یاریه ها پر از مایع شوند . این مایع که پلورال افیوژن نام دارد با اشعه X قابل رویت است .

باریم انما : از این روش برای تعیین گسترش سرطان به کولون ( روده بزرگ ) یا رکتوم استفاده می شود .

سایر آزمایشات :

لاپارسکوپی : در این روش از یک لوله باریک نورانی برای دیدن تخمدان ها ، سایر اندام های لگنی و بافت اطراف کیسه صفرا استفاده می شود .

بیوپسی ( نمونه گیری از بافت ها ) : تنها روش قطعی برای اثبات رشد سرطان در ناحیه لگن ، برداشت نمونه از بافت مشکوک و مطالعه آن در زیر میکروسکوپ است . این روش بیوپسی نام دارد .

مرحله بندی سرطان تخمدان به چه معناست ؟

در مرحله بندی سرطان تخمدان از سیستم AJCC و  FIGO استفاده می شود . AJCC مخفف کمیته الحاقی سرطان آمریکا و FIGO مخفف فدراسیون بین المللی زنان و مامایی است .

مرحله I: سرطان تخمدان فقط در تخمدان است ( یک یا هر دوتخمدان ) .

مرحله IA: سرطان در یک تخمدان گسترش یافته اما به سطح خارجی آن نرسیده است .

مرحله IB : سرطان در هر دو تخمدان پخش شده اما به سطح خارجی آن نرسیده است .

مرحله IC : سرطان در یک یا هر دو تخمدان وجود دارد و یک مورد یا بیشتر از موارد زیر نیز وجود دارد :

1.                  سرطان حداقل روی سطح خارجی یکی از تخمدان ها وجود دارد .

2.                  در مواردتومورکیستیک ( پر از مایع ) ، کپسول ( دیواره خارجی تومور ) پاره شده است ( ترکیده است ) .

3.                  مطالعات آزمایشگاهی وجود سلول های سرطانی در مایع یا شکم را اثبات کرده اند .

4.                  مرحله II: سرطان در یک یا هر دو تخمدان وجود داشته و به سطح خارجی سایر اندام های داخل لگن مثل ( حالب ها ، لوله های فالوپ ، مثانه ، کولون سیگموئید یا رکتوم ) رسیده است .

5.                  مرحله IIA: سرطان به حالب ها یا لوله های فالوپ یا هر دو رسیده و در آن جا رشد کرده است .

6.                  مرحله IIB : سرطان به خارج یا درون اندام های مجاور لگن مثل مثانه ، کولون سیگموئید یا رکتوم رسیده است .

7.                  مرحله IIC: سرطان به خارج یا درون اندام های لگنی مثل آن چه درمرحله IIA و  IIB بود رسیده و سلول های سرطانی در شکم نیز دیده شده اند .

8.                  مرحله III: یک یا هر دو تخمدان درگیر شده اند و یک یا بیشتر از موارد زیر وجود دارد :

سرطان به خارج لگن و لایه پوشاننده شکم گسترش یافته است .

سرطان به گره های لنفاوی گسترش یافته است ( غددی که با عفونت می جنگند و برخی انواع سلول های خونی را تولید می کنند .

9.                  مرحله IIIA: در طی جراحی ، جراح می تواند سرطان را در یک یا هر دو تخمدان ببیند اما بیماری در خارج از تخمدان ها قابل مشاهده نیستند .

10.             مرحله IIIB : سرطان در یک یا هر دو تخمدان وجود دارد و نقاط سرطانی کوچکتر از 2 سانتی متر در شکم قابل مشاهده است . سرطان به گره های لنفاوی گسترش نیافته است .

11.             مرحله IIIC :سرطان به یک یا هر دو تخمدان رسیده است و یک یا هر دو مورد زیر وجود دارد :

سرطان به گره های لنفاوی رسیده است .

نقاط سرطانی بزرگتر از 2 سانتی متر در شکم قابل رویت است .

12.             مرحله IV : این پیشرفته ترین مرحله سرطان تخمدان است . سرطان به نواحی دور مثل درون کبد ( گسترش تومور به شکم غیر از کبد جزء مرحله III می باشد ) ریه ها یا نواحی ( اندام های ) خارج از لگن و شکم رسیده است . در این مرحله میتوان سلول های سرطانی را در مایع پلور ( مایع اطراف ریه ها ) نیز دید .

عود سرطان تخمدان : این بدان معناست که سرطان پس از درمان کامل ، مجددا برگشته است .

انواع درمان های سرطان تخمدان :

جراحی : جراحی سرطان تخمدان به 3 منظور انجام می شود . نخست تشخیص سرطان تخمدان ، دوم تعیین مرحله بیماری و سوم ، برداشتن سرطان تا جایی که امکان دارد ( این کار توده برداری نامیده می شود .)

شیمی درمانی : در شیمی درمانی اینتراپریتونئال داروها مستقیما به درون شکم تزریق می شوند . این روش باعث می شود مقدار داروی شیمی درمانی به لایه شکمی برسد . اما بیشتر دارو از طریق شکم وارد جریان خون می شود .

هورمون درمانی : داروی تاموکسی فن که برای سرطان پستان استفاده می شود گاهی سبب کوچک شدن سرطان تخمدان می شود . این دارو به شکل قرص است مهمترین اثر جانبی آن افزایش کرگرفتگی است .

رادیو تراپی .

پیگیری یا درمان پس از درمان اصلی سرطان تخمدان :

باید هر 2-4 ماه طی 2 سال و هر 6 ماه تا 3 سال به پزشک مراجعه کنید . در این ویزیت ها ، پزشک شما را معاینه می کند که شامل معاینه لگنی ، آزمایشات روتین و تست های شیمیایی خون در صورت لزوم و نیز CA-125 در صورت افزایش آن می باشد . ممکن است CT اسکن از شکم و لگن و یا انجام عکسبرداری از قفسه سینه لازم باشد . اگر CA – 125 در سال افزایش یا اگر علائم فیزیکی نشان دهند که سرطان برگشته یا قبلا شیمی درمانی انجام نشده باشد .