سرطان کلیه

کلیه ها

کلیه ها دو عضو لوبیایی شکل قهوه ای مایل به سرخ اند که درست در قسمت بالای کمر در دو طرف ستون فقرات واقع شده اند . این دو عضو بخشی از دستگاه ادراری می باشند و عملکرد اصلی آن ها تصفیه خون و تولید ادرار برای دفع مواد زاید از بدن است . در طی عبور خون از کلیه ها، مواد سمی و آب اضافی از خون برداشت می شود . این مایع اضافی که ادرار نامیده می شود در قسمت میانی هر کلیه و در محلی به نام لگنچه کلیه جمع می شود .

آن گاه توسط لوله بلندی به نام حالب از کلیه ها به مثابه منتقل شده و در آن جا ذخیره می شود . در پایان هم ادرار توسط لوله دیگری به نام مجرای ادراری از بدن خارج می شود .

همچنین کلیه ها موادی تولید می کنند که به کنترل فشار خون وخونسازی کمک می کند .

سرطان چیست ؟

سرطان به گروهی از بیماری های گوناگون گفته می شود که در برخی موارد باهم مشترکند و همه آن ها بر واحد بنیادی بدن انسان یعنی سلول تاثیر می گذارند . برای شناخت سرطان ها ، باید سلول های طبیعی و سالم و تغییر آن ها پس از سرطانی شدن را بشناسیم .

بدن از انواع زیادی سلول ساخته شده است .

به طور طبیعی ، هنگامی که بدن به سلول های جدید احتیاج داشته باشد ، سلول های دیگر رشد کرده و تکثیر می یابند تا سلول های جدید ساخته شوند .

این فرآیند منظم به سالم نگه داشتن بدن کمک می نماید . گاهی سلول هابدون آن که نیازی به آن ها باشد تکثیر می شوند . در این حالت یک توده بافت اضافی ایجاد میشود که به آن تومور می گویند .

تومورها می توانند خوش خیم یا بد خیم باشند .

تومورهای خوش خیم :

این گونه تومورها جزء سرطان ها نیستند .

آن ها اغلب قابل برداشتن بوده ، در بیشتر موارد عود نمی کنند . سلول ها در تومورهای خوش خیم به سایر اعضای بدن گسترش نمی یابند . مهم تر این که تومورهای خوش خیم به ندرت تهدیدی برای زندگی به شمار می آیند .

تومورهای بدخیم :

این گونه تومورها جزء سرطان هاهستند .

سلول ها در تومورهای بد خیم غیر عادی بوده و بدون هیچ گونه نظم و کنترلی تقسیم می شوند .

این سلول های سرطانی می توانند به بافت های اطراف خود حمله کرده و به آن ها آسیب برسانند .

همچنین ، سلول های سرطانی ممکن است از تومور بدخیم جداشده و وارد جریان خون و دستگاه لنفاوی شوند . در چنین حالتی ، سرطان از تومور اولیه گسترش پیدا کرده و در سایر نقاط بدن تومورهای جدیدی تشکیل دهد .

این تومورهای جدید دارای سلول های غیرعادی مشابه سلول های سرطان کلیه هستند و به همان نام اولیه خوانده می شود .

به عنوان مثال اگر سرطان کلیه به شش ها سرایت نماید ، به سلول های سرطانی آن ، همان سلول های سرطانی کلیه گفته می شود چرا که این بیماری سرطان کلیه فراگسترش یافته است و نه سرطان شش ها .

نشانه های بیماری

سرطان کلیه در مراحل اولیه خود ، معمولا هیچ گونه نشانه مشخص یا علائم مشکل ساز از خود نشان نمی دهد . گرچه با رشد سرطان ، علائم کم کم خود را بروز می دهند . از جمله نشانه های سرطان کلیه می توان به ندرت زیر اشاره کرد :

 وجود خون در ادرار : ممکن است یک روز در ادرار خون دیده شود و روز دیگر خیر ، در برخی موارد ، فرد مبتلا می تواند خون را در ادرار خود ببیند یا در موارد دیگر از طریق آزمایش ادرار وجود خون مشخص خواهد شد .

 بروز یک توده در ناحیه کلیه .

سایر نشانه های غیر معمول تر نیز از این قبیل اند :

 خستگی شدید

 کم اشتهایی

 کاهش وزن

تب کردن های پیاپی

 درد ثابت در پهلوها

 احساس ضعف و عدم تندرستی

فشار خون بالا یامیزان کمتر از معمول گلبول های قرمز خون ( کم خونی ) همچنین می تواند بیانگر وجود تومور کلیه باشد ، گرچه این علائم اختصاصی نبوده و خیلی کم رخ می دهند .

این نشانه ها ممکن است در نتیجه سرطان یا سایر مشکلات کم اهمیت تر همچون عفونت یا کیست ها ایجاد شود . تنها پزشک قادر به تشخیص و افتراق این موارد خواهد بود .

اشخاصی که چنین علائمی را در خود مشاهده می نمایند باید آن را با پزشک خود یا با یک اورولوژیست ( متخصص بیماری های کلیه و مجاری ادراری ) در میان بگذارند . معمولا سرطان در مراحل اولیه ایجاد درد نمی نماید ، پس مهم است که برای دیدن پزشک منتظر بروز درد نشوید .

در بسیاری از مواردی که سرطان در مراحل اولیه خود تشخیص داده می شود ، شانس بیمار برای درمان قطعی بسیار بیشتر خواهد بود .

تشخیص :

برای کشف علت بروز نشانه های ذکر شده ، پزشک از تاریخچه پزشکی بیمار خواهد پرسید و برخی معاینات پزشکی رابه عمل خواهد آورد .

به علاوه برای بررسی برخی موارد ، وی ممکن است آزمایش خون و یا ادرار را هم تجویز کند .

همچنین پزشک شکم و پهلوهای بیمار را جهت بررسی توده های غیر عادی دقیقا لمس می کند .

همچنین امکان دارد عکسبرداری از کلیه ها و اندام های مجاور لازم باشد . این عکس ها اغلب تغییرات ایجاد شده در کلیه ها و بافت های اطراف را مشخص می کند . به عنوان مثال IVP(intravenous Pyelogram) به یک سری از عکس های گرفته شده با اشعه ایکس از کلیه ها ، حالب ها ومثانه پس از تزریق یک ماده رنگی مخصوص گفته می شود . این ماده رنگی ممکن است از طریق سوزن یا یک لوله ظریف به نام کاتتر وارد بدن شود.

عکس های تهیه شده بدین طریق می توانند تغییرات ایجاد شده در شکل این اندام ها و غدد لنفاوی اطراف را مشخص نمایند .

آزمایش دیگر ، آرتریوگرافی ، یعنی گرفتن عکس های اشعه ایکس از رگ های خونی است .

در این مورد نیز ماده رنگی از طریق یک کاتتر به داخل یک رگ خونی بزرگ تزریق می شود . اشعه ایکس می تواند حرکت این رنگ از رگ بزرگ به رگ های کوچکتر داخل و اطراف کلیه ها را نشان دهد .

سایر آزمایش های تصویری شامل سی تی اسکن ،MRI و اولترا سونوگرافی خواهد بود که تفاوت بین بافت های سالم و بیمار را مشخص می نمایند .

چنانچه نتایج آزمایشها بیانگر بروز سرطان باشد ،پزشک از سلول ها نمونه برداری ( بیوپسی ) خواهد کرد .

این آزمایش مطمئن ترین روش برای تشخیص سرطان است در طول این عمل سوزن بسیار ظریفی به داخل تومور وارد شده و نمونه ای از بافت آن برداشته می شود .

سپس آسیب شناس این نمونه را زیر میکروسکوپ ، بررسی خواهد کرد تا وجود سرطان را تشخیص دهد .

درمان :

بیمار مبتلا به سرطان کلیه باید بداند که ابتلا به این بیماری انتهای راه نیست . پیشرفت های بسیار زیاد در روش های تشخیصی و درمانی ، امروزه امیدهای بسیاری در جهت درمان این بیماری و سایر سرطان ها به وجود آمده است و هر روز افق های جدیدی در درمان این بیماری پیش روی پزشکان و بیماران قرار می گیرد و=.

درمان سرطان کلیه به مرحله بیماری ، سلامت عمومی بیمار ، سن و سایر عوامل بستگی دارد . پزشک بسته به نیاز هر بیمار برنامه درمان را طرح ریزی می نماید .

افراد مبتلا به سرطان اغلب توسط یک گروه متخصص معالجه می شوند که این گروه را یک اورولوژیست ، یک سرطان شناس و یک متخصص پرتودرمانی تشکیل می دهند .

سرطان کلیه اغلب به وسیله جراحی ، پرتودرمانی ، زیست درمانی یا هورمون درمانی معالجه می گردد .

پزشکان شاید تنها از یک روش یا ترکیبی از روش های فوق برای درمان استفاده کنند .

آماده شدن برای درمان :

بسیاری از بیماران دوست دارند تمام آنچه را که می توانند در مورد بیماری خود و شیوه های درمان آن یاد بگیرند تا بدینوسیله نقش فعالی در تصمیم گیری ها و مراقبت های پزشکی خود ایفا کنند . وقتی به بیمار گفته شود که مبتلا به سرطان است شوک روحی و استرس ، از واکنش های طبیعی وی خواهد بود .

این حالات ناگوار شرایط را برای بیمار سخت می کند ، به طوری که شاید نتواند هر آنچه را می خواهد از یک پزشک معالج خود بپرسد .

بنابراین اغلب لازم است که بیمار لیستی از پرسش های خود تهیه کند . همچنین وی می تواند به هنگام مشاوره با پزشک عضوی از افراد خانواده یا دوستان خود را به همراه ببرد تا از انچه پزشک می گوید یادداشت بردارد .

برخی از پرسش هایی که ممکن است بیمار در مورد درمان خود از پزشک بپرسد عبارتند از :

 چه نوع سرطان کلیه ای دارم ؟

 سرطان من در چه مرحله ای است ؟

 روش های درمانی من چه هستند ؟ شما چه پیشنهادی می کنید ؟ چرا ؟

 خطرات و اثرات جانبی ممکن هر شیوه درمانی چیست ؟

 شانس موفقیت آمیز بودن درمان چقدر است ؟

 درمان چه مدت طول خواهد کشید ؟

 آیا باید در بیمارستان بستری شوم ؟

 آیا درمان بر فعالیت های روزانه ام تاثیر خواهد گذاشت ؟

 اگر چنین است برای چه مدت ؟

 درمان چقدر هزینه در بر خواهد داشت ؟

 آیا شیوه درمان مورد نظر درد هم خواهد داشت ؟ آیا کمک خواهید کرد ؟

 در طی درمان چه مراقبت هایی را باید انجام دهم ؟

 از چه داروهایی برای درمان من استفاده خواهد شد ؟

شیوه های درمان :

جراحی :

معمول ترین شیوه درمان سرطان کلیه است ، عمل جراحی برداشتن کلیه ، نفرکتومی نامیده می شود . غالبا جراح تمام کلیه به اضافه غده آدرنال و بافت اطراف کلیه را بر می دارد . برخی غدد لنفاوی واقع در این ناحیه نیز ممکن است برداشته شود . این شیوه ، نفرکتومی رادیکال نامیده می شود . در برخی از موارد جراح فقط کلیه را برمیدارد ( نفرکتومی ساده ) کلیه باقیمانده عموما می تواند کار هر دو کلیه را انجام دهد . در روش دیگری که نفرکتومی جزئی ( پارشیال) نامیده می شود ، جراح فقط بخشی از کلیه را که در بردارنده تومور می باشد برمی دارد .

Arterial Embolization :

این روش گهگاه پیش از عمل جراحی انجام می شود تا انجام عمل را ساده تر نماید . همچنین از این روش برای ایجاد راحتی و کاهش درد و یا خونریزی به هنگامی که برداشتن تومور مقدور نیست استفاده می شود .

برای این کار ، مواد خاصی به داخل رگ کلیه تزریق می شوند تا آن را مسدود کنند . این روش باعث می شود که تومور از دسترسی خونی که حاوی اکسیژن و مواد غذایی است محروم شده و در نتیجه کوچکتر شود .

پرتودرمانی :

از اشعه هایی با انرژی بالا برای کشتن سلول های سرطانی استفاده می شود . پزشکان گاهی اوقات از پرتودرمانی برای کاهش درد ، در هنگامی که سرطان کلیه به استخوان ها سرایت کرده باشد استفاده می کنند .

پرتو درمانی برای سرطان کلیه پرتو درمانی خارجی را نیز در بر می گیرد که طی این روش پرتوها از مواد رادیواکتیو خارج از بدن تامین می شود .

ماشین مخصوصی ، این اشعه را به ناحیه خاصی از بدن می تاباند . اغلب این روش به صورت سرپایی در بیمارستان و یا کلینیک برای 5 روز در هفته و برای چندین هفته انجام می شود . این برنامه به حفظ بافت های سالم کمک می کند و بیمار مجبور نیست برای پرتودرمانی در بیمارستان بستری شود .

جراحی و پرتودرمانی درمان های موضعی هستند . این نوع درمان ها صرفا بر سلول های سرطانی ناحیه درمان شده تاثیر می گذارد . زیست درمانی ، شیمی درمانی و هورمون درمانی که در پایین توضیح داده خواهد شد ، درمان های سیستماتیک می باشند ، چرا که از طریق جریان خون به سلول های سرطانی سرتاسر بدن دسترسی می یابند .

زیست درمانی ( ایمنی درمانی ) :

یک روش درمانی است که طی آن از توانایی طبیعی بدن ( سیستم ایمنی) برای مبارزه با سرطان استفاده می شود . استفاده از 2 ماده موثر بر سیستم ایمنی بدن به نام های اینترلوکین -2 و اینترفرون ها از انواع روش های زیست درمانی است که برای درمان سرطان پیشرفته کلیه استفاده می گردد .

شیمی درمانی:

استفاده از داروها برای کشتن سلول های سرطانی است . اگرچه شیمی درمانی در بسیاری از سرطان های دیگر مفید واقع شده اما در مورد سرطان کلیه چندان موثر واقع نشده است .

با این وجود پژوهشگران به مطالعه بر روی داروهای جدید و ترکیبات جدیدی از داروها ادامه می دهند .

هورمون درمانی :

این نوع درمان در شمار اندکی از بیمارانی که سرطان پیشرفته کلیه دارند استفاده میشود .

برخی از سرطان های کلیه را می توان به کمک هورمون ها درمان نمود .

این روش اغلب به عنوان یک درمان نگهدارنده و حمایتی استفاده می گردد .

عوارض جانبی درمان :

محدود نمودن روش درمانی به گونه ای که تنها سلول های سرطانی در طی درمان از بین بروند بسیار مشکل خواهد بود چرا که در اکثر روش های درمانی ، سلول ها و بافت های سالم نیز از بین خواهد رفت و در نتیجه عوارض جانبی ناخواسته ای را باعث خواهد شد .

عوارض جانبی درمان سرطان به طور کلی به نوع و وسعت درمان بستگی دارد .

همچنین عوارض جانبی از فردی به فرد دیگر تفاوت دارد و روش درمانی افراد مختلف به دلیل این تفاوت عوارض جانبی تغییر می کند .

پزشکان و پرستاران می توانند عوارضی جانبی ممکن هر درمان را برای بیمار توضیح دهند و همچنین می توانند به رفع مشکلاتی که ممکن است در طول درمان یا پس از آن رخ می دهد کمک کنند .

بیماران باید پزشک خود راسریعا از هر گونه عوارض جانبی مطلع سازند ، چرا که برخی از این عوارض به مراقبت های پزشکی فوری احتیاج دارند .

جراحی :

عوارض جانبی جراحی کلیه به نوع عمل جراحی ، سلامت عمومی بیمار و سایر عوامل بستگی دارد . عمل برداشتن کلیه یک عمل ماژو ( بزرگ ) می باشد و پس از این عمل بیماران احساس درد و ناراحتی خواهند داشت . شاید برای بیماران کشیدن نفس عمیق سخت باشد که آن هم به خاطر احساس ناراحتی پس از عمل جراحی است که در این صورت ممکن است مجبور باشد برای تمیز نگهداشتن شش های خود برخی تمرین های تنفسی مثل سرفه کردن و تنفس عمیق را انجام دهد .

همچنین احساس خستگی و ضعف در بیمارانی که تحت عمل جراحی قرار گرفته اند بسیار شایع است . به علاوه ممکن است بیماران برای چندین روز قبل یا پس از عمل جراحی به تغذیه و دریافت مایعات از طریق وریدی نیاز داشته باشند .

وقتی کلیه ای برداشته می شود ، کلیه دیگر کار هر دو کلیه را انجام خواهد داد . پرستاران میزان مایعی که شخص دریافت می کند و میزان ادراری که تولید می نماید را تحت نظر خواهند گرفت .

مدت زمان بهبودی پس از عمل جراحی برای هر شخص متفاوت است .

Arterial Embolization:

می تواند سبب تب ، درد ، حالت تهوع یا استفراغ گردد . اغلب ، افراد به دریافت مایعات وریدی نیاز پیدا می کند .

پرتو درمانی :

در پرتو درمانی ، عوارض جانبی به دوز درمان و بخشی از بدن که تحت درمان قرار گرفته است بستگی دارد . بیماران عموما بسیار خسته می شوند ، به ویژه در ماه های آخر درمان . در نتیجه استراحت کردن بسیار مهم است . اما معمولا پزشکان به بیماران توصیه می کنند که سعی کنند تا جایی که می توانند فعال باقی بمانند . به طور معمول پوست ناحیه درمان قرمز ، خشک و بی احساس خواهد شد که همراه با خارش خواهد بود . ممکن است پوست محل درمان برای همیشه کمی تیره یا برنزه شود .

پرتودرمانی کلیه و نواحی نزدیک آن ممکن است باعث تهوع ، استفراغ ، اسهال و مشکل در ادرار کردن شود . همچنین ممکن است کاهش تعداد سلول های خونی سفید که از بدن در برابر عفونت محافظت می کند را در پی داشته باشد .

زیست درمانی :

عوارض جانبی زیست درمانی ، بسته به نوع درمان متفاوت است . این نوع درمانها می توانند موجب بروز علائمی مانند نشانه های آنفولانزا همچون دردعضلانی ، تب ، ضعف ، کم اشتهایی ، تهوع ، استفراغ و اسهال شوند .

اغلب بیماران پس از درمان احساس خستگی شدیدی دارند و ممکن است به راحتی خونریزی کرده و یا دچار کبودی نواحی مختلف بدن شوند .

برخی افراد ممکن است دچار بثورات پوستی (rash) شوند . به علاوه درمان با اینترلوکین ممکن است باعث ورم شده و در کارکرد طبیعی کلیه کبد اختلال ایجاد نماید . این مشکلات می توانند بسیار جدی باشند ، اما پس از اتمام درمان به مرور از بین خواهد رفت .

شیمی درمانی :

عوارض شیمی درمانی به نوع داروهای مصرفی بستگی دارد . به طور کلی ، داروهای ضدسرطان بر سلول هایی که به سرعت رشد می کنند تاثیر می گذارند ، سلول هایی از قبیل سلول های خونی که با عفونت مبارزه می کنند و همچنین سلول های پیازچه مو . در نتیجه ممکن است بیماران دچار عوارض جانبی همچون اشکال در غذاخوردن شوند .

برای برخی از افراد ، غذا طعم متفاوتی پیدا می کند . همچنین ممکن است به هنگامی که بیمار خسته است یا احساس ناراحتی می کند ، اشتهایی برای غذاخوردن نداشته باشد .

پزشکان ، پرستاران و متخصصین امور تغذیه می توانند توصیه های بسیار خوبی برای تغذیه مناسب در طول درمان سرطان به بیمار بنمایند .

مراقبت های بعدی

مراقبت های منظم پس از درمان سرطان کلیه بسیار مهم است .

در این رابطه ممکن است پزشک دستور دهد بیمار آزمایش های فیزیکی ، عکسبرداری و تست های آزمایشگاهی را به انجام رساند . به همین نحو بیمار باید هر گونه مشکلی را به پزشک اطلاع دهد .

طبیعتا بیماران مبتلا به سرطان کلیه و خانواده آن ها نگران آنچه ممکن است در آینده اتفاق بیافتد هستند. گاهی اوقات بیماران از برخی آمار و ارقام برای تخمین شانس معالجه شدن خود استفاده می کنند .

بسیار مهم است که به یاد داشته باشیم این آمار و ارقام صرفا یک سری میانگین بر اساس شمار زیادی از افراد مختلف می باشد .

در نتیجه نمی توان از این آمار و ارقام برای پیش بینی آنچه ممکن است برای یک شخص اتفاق بیافتد استفاده کرد ، چرا که هیچ دو انسانی شبیه هم نیستند و به همین دلیل درمان ها و پاسخ به درمان در اشخاص مختلف بسیار متفاوت است .

به این ترتیب پزشکی که از بیمار مراقبت می کند، بهترین فردی است که می تواند شانس درمان بیمار را تخمین بزند .

اگر سرطان کلیه در مراحل اولیه خود شناسایی شود بسیار خوب است ، چرا که اغلب سرطان های کلیه ، اگر قبل از اینکه گسترش پیدا کرده باشند شناسایی شوند ، قابل درمان خواهند بود .

بسیاری از پژوهشگران در تلاش اند راه های بهتری برای شناسایی سرطان کلیه در مراحل اولیه خود پیدا کنند . آن ها همچنین به دنبال شیوه های جدید و بهتر برای درمان سرطان پیشرفته کلیه می باشند . با وجود این که بسیاری از بیماران مبتلا به سرطان کلیه معالجه می شوند اما هنگامیکه پزشکان درباره رهایی از سرطان سخن می گویند از عبارت بهبودی به جای درمان قطعی استفاده می کنند ، چرا که ممکن است بیماری پس از بهبودی دوباره عود نماید .

علل احتمالی و پیشگیری :

استفاده از توتون : بر اساس تحقیقات انجام شده افراد سیگاری در مقایسه با افراد غیر سیگاری حدود دو برابر بیشتر در معرض ابتلا به سرطان کلیه قرار دارند .

به علاوه مصرف طولانی مدت سیگار باعث افزایش عوامل خطر زا می گردد .

اگرچه که خطر سرطان کلیه در افرادی که سیگار را ترک می کنند ، کاهش می یابد .

چاقی ممکن است خطر ابتلا به سرطان کلیه را افزایش دهد . در چندین مطالعه نشان داده شده که چاقی در ارتباط با عوامل افزایش خطر در زنان می باشد .

یک گزارش نیز نشان داده است که افزایش بیش از حد وزن ممکن است عاملی خطر زا برای مردان باشد .

هنوز دلایل این ارتباطات احتمالی مشخص نیست .

موقعیت شغلی : پاره ای از مطالعات بر اساس موقعیت شغلی مورد آزمایش قرار گرفتند تا مشاهده شود آیا پیشرفت سرطان کلیه در کارگران وجود دارد یا خیر ؟

به عنوان مثال ، مطالعات نشان می دهند که کارگران کوره و افرادی که با دستگاه های فولادی سر و کار دارند بالاترین میزان میانگین سرطان کلیه را دارا هستند .

به علاوه شواهدی مبنی بر ابتلا به ناراحتی ریوی در محل کار که مربوط به سرطان شش و صفاق ( همان پرده ای که اعضای درونی بدن را احاطه می کند ) می باشد ، وجود دارد که خطر برخی از سرطان های کلیه را افزایش می دهند .

پرتو : زنانی که به علت اختلالات رحمی تحت درمان از طریق پرتودرمانی هستند ممکن است خطر پیشرفت سرطان کلیه در آنها مقداری افزایش یابد .

این مساله می تواند احتمال تاثیر پرتوهای رادیواکتیو را در بروز سرطان کلیه مطرح نماید .

فناستین : برخی از افراد بعد از استفاده طولانی مدت و زیاد این دارو مبتلا به سرطان کلیه می شوند . این داروی مسکن در ایالات متحده مدت زیادی نیست که به فروش می رسد .

دیالیز: بیمارانی که تحت درمان نارسایی مزمن کلیوی هستند و مدت زیادی از دیالیز استفاده می کنند در معرض خطر افزایش کیست ها و سرطان کلیه هستند .

مطالعات بیشتر راجع به تاثیرات طولانی مدت دیالیز روی بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی مورد نیاز است