ملانوما

ملانوسیت ها در تمام قسمت های ناحیه زیرین اپیدرم یافت می شوند . این سلول ها ملانن که یک ماده رنگی را تولید کرده و رنگ طبیعی پوست را ایجاد می کنند زمانی که پوست در معرض نور آفتاب قرار می گیرد ، ملانوسیت ها پیگمان ( رنگدانه ) ایجاد کرده سبب تیرگی و برنزه شدن پوست می شوند .

گاهی اوقات دسته های ملانوسیت ها و بافت های اطراف آن ها توده ها خوش خیم ( غیر سرطانی ) به نام خال ها را ایجاد می کنند . خال ها بسیار شایع هستند . اکثریت مردم بین 10 و 40 خال به رنگ های پوست ، صورتی ، برنزه یا قهوه ای دارند که معمولا گرد یا بیضی هستند و کوچکتر از یک مداد پاکن . این نواحی رنگی یا از بدو تولد وجود دارند و یا این که بعد ها و معمولا قبل از 40 سالگی ظاهر میشوند . معمولا خال ها بزرگ می شوند و یا بسیار آهسته در یک مدت زمان طولانی تغییر می کند .

ملانوما زمانی ایجاد میشود که ملانوسیت ها ( سلول های رنگدانه ای ) بدخیم می شوند .

زمانی که ملانوما در پوست شروع می شود بیماری ملانوما پوستی نامیده می شود . به ندرت ملانوما در مننژ ، لوله گوارش ، غدد لنفی یا نواحی دیگر بدن که ملانوسیت ها وجود دارد هم ایجاد می شود .

ملانوما در هر سطح پوست ایجاد می شود در مردان اغلب درتنه دیده می شود ( نواحی شانه تا لگن ) یا در سر و گردن . در زنان ملانوما در انتهای ساق پا دیده می شود .

در سیاه پوستان ملانوما در زیر ناخن انگشتان دست یا پا و یا در کف دست یا کف پا دیده می شود .ملانوما یکی از شایع ترین سرطان ها در نوجوانان و جوانان است .

علائم و نشانه های ملانوما :

غالبا اولین علامت ملانوما تغییر در اندازه ، شکل ، رنگ یا وجود یک خال می باشد . اکثرا ملانوماها به رنگ سیاه یا آبی تیره هستند . ملانوماها می توانند به صورت یک خال جدید سیاه ، غیر طبیعی و یا بد شکل ظاهر شوند .

نکات مورد توجه :

1.                  عدم تقارن : شکل دو نیمه خال یکسان نیست.

2.                  حاشیه ها : لبه ها مضر رس و ناصاف ، نامشخص و نامنظم هستند ، رنگدانه ممکن است به پوست اطراف پخش شود.

3.                  رنگ : رنگ غیر معمول ، سیاه ، قهوه ای و برنزه ، گاهی نواحی سفید ، خاکستری ، قرمز ، صورتی یا آبی هم دیده می شود .

4.                  قطر : تغییر در اندازه ، معمولا بزرگ شدگی وجود دارد ، ملانوما معمولا بزرگ تر از یک مداد پاک کن است ( 5 میلی متر یا 4/1 اینچ ) .

ملانومای اولیه ممکن است زمانی که یک خال در معرض تغییرات آهسته ای قرار می گیرد همانند ایجاد یک ناحیه سیاه جدید دیده شود . از یافته های دیگر می شود پوسته ریزی هایی جدید یا خارش خال را نام برد . در ملانوماهای پیشرفته تر بافت خال تغییر می کند . به عنوان مثال خال سفت و یا ناهموار می شود . ملانوماها به صورت های متفاوتی ظاهر می شوند ، تومورهای پیشرفته تر ، با خارش ، ترشح یا خونریزی همراهند ، اما معمولا ملانوماها دردناک نیستند .

گروهی از افراد خال هایی با ظاهر غیر معمول دارند به این خال ها دیسپلاتیک یا خال غیر طبیعی گفته می شود که بیش از خال های طبیعی احتمال ابتلا به ملانوما را دارند .

خال های دیسپلاتیک اغلب بسیار شبیه ملانوما هستند .

تشخیص و مرحله بندی :

اگر پزشک در مورد یک ضایعه پوستی مشکوک به ملانوما شود انجام بیوپسی لازم است و تنها راه تایید تشخیص ، بیوپسی می باشد .

روش های درمان

جراحی : درمان جراحی و برداشت یک ملانوما ، درمان استاندارد این بیماری است . برداشتن تومور و بافت اطراف آن برای به حداقل رساندن وجود بقای سرطان ضروری است . عمق و وسعت پوستی که در جراحی ملانوما باید برداشته شود بستگی به ضخامت ملانوما و عمق تهاجم پوستی آن دارد . پیوند پوست در صورتی که قسمت بزرگی از پوست برداشته شود در همان زمان می بایست انجام گیرد . غدد لنفاوی نزدیک تومور هم باید هنگام جراحی برداشته شوند چون سرطان از طریق سیستم لنفاوی گسترش می یابد . اگر پاتولوژیست سلول های سرطان را در غدد لنفاوی بیابد ، احتمال گسترش بیماری به نقاط دیگر بدن وجود دارد . در صورت پراکندگی ملانوما به نقاط دیگر بدن جراحی به تنهایی کفایت نمی کند . در چنین مواردی پزشک از روش های دیگر درمان مانند شیمی درمانی که پس از جراحی ( درمان اولیه ) برای مریض در نظر گرفته می شود تا تمام بافت سرطانی را از بین ببرد به این نوع درمان ، درمان کمکی گفته می شود . شیمی درمانی : شیمی درمانی استفاده از دارو برای کشتن سلول های سرطانی است و معمولا یک درمان عمومی ( سیستمیک ) می باشد . یک روش شیمی درمانی در دست تحقیق است که Limb perfusion ( پرفوزیون عضوی ) نامیده می شود و زمانی استفاده می شود که ملانوما فقط در یک دست یا پا وجود داشته باشد . درمان بیولوژیک : درمان بیولوژیک یا ایمونو تراپی یک روش درمانی است که از سیستم ایمنی بدن به طور مستقیم یا غیر مستقیم برای مقابله با سرطان و یا کم کردن عوارض ناشی از درمان های دیگر سرطان استفاده می کند . درمان بیولوژیک هم یک درمان سیستمیک یا عمومی است و از موادی به نام تغییر دهنده های پاسخ بیولوژیک استفاده می شود . به طور طبیعی بدن این مواد را به میزان کم در پایخ به عفونت ها و بیماری ها تولید می کند . پرتو درمانی : در بعضی موارد ، پرتو درمانی برای از بین بردن بعضی علائم ناشی از ملانوما تجویز می شود . درمان مطالعاتی ( کارآزمایی بالینی ) : یک روش درمانی جدید در دست تحقیق sentinel lymph node biopsy می باشد که ممکن است نهایتا موجب کاهس برداشت غدد لنفاوی به هنگام بیوپسی و پیشگیری احتمالی و یا کاهش شدت لنفادم شود ( تورم عضو به علت زیاد شدن مایع لنف در عضو ) در این روش مواد رنگی یا مقدار اندکی مواد رادیو اکتیو را به نزدیک منطقه تومور تزریق می کنند . این مواد به داخل غدد لنفی sentinel ( غدد لنفی اولیه ) که سرطان تمایل به گسترش از طریق همین تومور اولیه دارد جریان می یابد . یک جراح توسط نمایانگر یا ماده رنگی غدد لنفی sentinel را پیدا می کند . و آن ها را برای بررسی پاتولوژیک بر می دارد . اگر این غدد لنفی از نظر نوع سلول های سرطانی مثبت گزارش شوند معمولا غدد لنفی خاموش اطراف را هم بر می دارند و اگر منفی گزارش شوند غدد لنفی بافی می مانند و احتیاجی به جراحی مجدد نخواهد بود .

عوارض درمان : عوارض درمان سرطان اساسا بستگی به نوع و گستردگی درمان دارد .

جراحی : عوارض جراحی بستگی به اندازه و محل تومور و وسعت جراحی دارد اگر چه بیمار در چند روز اول بعد از جراحی احساس ناراحتی می کند اما این درد با دارو کنترل می شود بیمار باید در مورد بیان احساس درد خود به پزشک یا پرستار راحت باشد .

شیمی درمانی : عوارض شیمی درمانی اساسا بستگی به نوع دارو ومیزان دریافت آن ها دارد .

درمان بیولوژیک : عوارض درمان بیولوژیک بسته به نوع درمان متفاوت است . این درمان موجب علائم شبه آنفولانزا مانند لرز ، تب ، درد عضلانی ، ضعف عمومی ، بی اشتهایی ، تهوع ، استفراغ ، و اسهال می شود . بیماران ممکن است دچار خونریزی ، کبود شدگی بدون دلیل ، ضایعات پوستی ، و تورم شوند . ممکن است این اختلالات شدید باشند اما بعد از توقف درمان برطرف می شوند .

پرتو درمانی : عوارض پرتو درمانی وابسته به میزان اشعه داده شده و منطقه تحت درمان خواهد بود . این عوارض شامل خستگی و ریزش مو در منطقه درمان شده می باشد .

تغذیه برای بیماران سرطانی : تغذیه مناسب به هنگام درمان سرطان سبب می شود تا بیمار کالری و پروتئین کافی دریافت کند و دچار کاهش وزن و شعف نشود . بیمار به این ترتیب از احساس بهتر و انرژی بیشتری برخوردار خواهد بود .

مراقبت ها و پیگیری :

احتمال زیادی وجود دارد که بیماران مبتلا به ملانومای پوست ، دچار ملانوما در محل دیگری به طور جداگانه شوند .

در صورت معاینات منظم ملانوما بسیار زود تشخیص داده می شو د . این معاینات خصوصا در افرادی که خال های دیسپلاستیک دارند و یا در خانواده سابقه ای مثبت از ملانوما دارند مهم است .

احتمال عود در بیمارانی که ضایعه ملانومای آن ها ضخیم است یا به بافت های اطراف تهاجم کرده بیشتر است . پیگیری در بیمارانی که احتمال عود بیشتری دارند شامل : رادیو گرافی ، آزمایشات خونی و سی تی اسکن از ریه ، کبد و استخوان ها و مغز می باشد .

بعضی از عوامل همراه با ملانوما عبارتند از :

1.                  سابقه خانوادگی ملانوما : ابتلا بیش از دو نفر در یک خانواده به ملانوما یک عامل خطرناک است ، حدود 10% از بیماران مبتلا به ملانوما دارای سابقه خانوادگی مثبت هستند .

2.                  خال دیسپلاستیک : خال های دیسپلاستیک بیش از خال های معمولی احتمال سرطانی شدن دارند .

3.                  سسسابقه ابتلا به ملانوما : افرادی که تحت درمان ملانوما قرار گرفته بودند بیشتر در معرض ابتلای مجدد ملانوما قرار دارند .

4.                  ضعف سیستم ایمنی : افرادی که به علت ابتلا به نوع خاصی از سرطان یا مصرف داروهایی که برای پیوند عضو داده می شود و یا ابتلا به ایدز دچار ضعف سیستم ایمنی شده اند بیش از دیگران در معرض ملانوما قرار دارند .

5.                  تعداد زیادی خال های معمولی ( بیش از 50 عدد )

6.                  اشعه ماوراء بنفش : کارشناسان معتقدند که افزایش شیوع جهانی ملانوما با افزایش مدت زمان در معرض آفتاب بودن در ارتباط می باشد . در آمریکا به عنوان مثال ملانوما در تگزاس شایع تر از مینسوتا ( که نور آفتاب شدید نیست ) می باشد . دو نوع اشعه ماوراء بنفش وجود دارد نوع A و نوع B. منابع مصنوعی اشعه ماوراء بنفش مانند لامپ های خورشیدی و اتاقک های برنزه شدن هم می توانند موجب آسیب پوست و نهایتا ملانوما شوند . برای کاهش خطر و پیشگیری از ابتلا به ملانوما ناشی از اشعه ماوراء بنفش مردم باید سعی کنند که تا حد امکان در ساعات میانه روز ( از 10 صبح تا 3 بعد از ظهر ) در معرض نور خورشید قرار نگیرند راه دیگر محافظت ، پوشیدن کلاه و لباس های آستین بلند در این ساعات از روز می باشد . همچنین استفاده از لوسیون ، کرم یا ژل های ضد آفتاب برای مراقبت از پوست هم می تواند مفید فایده باشد . بسیاری از پزشکان بر این باورند که ضد آفتاب ها به پیشگیری از ملانوما کمک می کنند . ضد آفتاب های با SPF=12-29 در حد متوسط و معیار 30 بیشترین میزان محافظت در برابر نور خورشید را خواهند داشت .

7.                  تاول های شدید آفتاب سوختگی : در صورت وجود یک یا بیش از یک تاول ناشی از آفتاب سوختگی در دوران کودکی و یا نوجوانی احتمال بروز ملانوما افزایش می یابد.

8.                  پوست روشن : ملانوما در افراد با پوست روشن شایع تر است چرا که این گروه از مردم نسبت به افرادی که پوست تیره دارند به راحتی دچار کک و مک یا سوختگی می شوند این افراد معمولا موهای بور یا قرمز و چشم های آبی دارند . سفید پوستان بیش از سیاه پوستان دچار ملانوما می شوند ، احتمالا به این دلیل که پوست روشن آسیب پذیر تر است .

چگونه خود آزمایی پوست را انجام دهیم ؟

پوست خود را از سر تا پا معاینه کنید همه نواحی پوست بدن که عبارتند از پشت ، پوست سر ، پوست شکم ، و قفسه سینه ، باسن ها و ناحیه تناسلی را معاینه کنید . هیچ منطقه ای را از یاد نبرید .

1.                  رو به روی آینه بایستید صورت گوش ها ، گردن و شکم خود را معاینه کنید به پهلو چپ و راست بچرخید و پهلوها را به دقت نگاه کنید .

2.                  آرنج خود را خم کنید و دست را بالا ببرید و به دقت ناحیه زیر بغل ، کف دست ساعد و بازوها ببینید .

3.                  بنشینید و به دقت پاهای خود را از ناخن های انگشتان پا و فضاهای بین انگشتی تا ساق پا زانو و ران را نگاه کنید .

4.                  بنشینید و به دقت پشت پا ران و ساق خود را نگاه کنید . ابتدا یک پا سپس پای دیگر ، مطمئنا احتیاج به یک آینه دستی برای مشاهده پشت ران پا خواهید داشت .

5.                  با استفاده از یک آینه دستی در حالت ایستاده پشت بدن باسن و پشت گردن را نگاه کنید .

.                  استفاده از یک آینه قدی برای مشاهده پشت بدن شما به کمک یک آینه دستی مفید خواهد بود .

با معاینه مرتب پوست خود متوجه می شوید که چه شرایطی برای شما طبیعی است . خوب است که تاریخ معاینه را یادداشت کنید و نکات مورد توجه را در آن تاریخ بنویسید در صورت مشاهده هر نکته غیر طبیعی با پزشک مشورت کنید .