مننژیت (به انگلیسی: Meningitis) یا شامه‌آماس عفونت و التهاب پرده مننژ و مایع مغزی – نخاعی می‌باشد که دور مغز و نخاع را احاطه کرده‌اند ویروسها، باکتریها و قارچ‌ها همگی می‌توانند مایه ایجاد مننژیت شوند. شدت عفونت بستگی به عامل عفونتزا دارد. مننژیت‌ها باکتریایی که رویهمرفته شدیدتر از دیگر مننژیت‌ها می‌باشند و نیاز به درمان بی درنگ با آنتی بیوتیک دارند. البته دلیل بیشتر موارد مننژیت ویروسها می‌باشند.
نشانه‌ها
در بسیاری از موارد نشانه‌های نخستین مننژیت با آنفولانزا اشتباه گرفته می‌شود. گر چه می‌شود ابتلا به مننژیت بیش از یک دوره ۲-۱ روزه برای نشان‌دادن نشانه‌ها نخستین آن فرصت لازم داشته باشد، ولی گاهی این بیماری یک سیر برق‌آسا و به‌تندی کشنده را پیدا می‌کند.
اگر کسی دچار به مننژیت باکتریایی شود، هرگونه تأخیر در درمان مایهٔ افزایش خطر بروز آسیب‌های همیشگی در فرد می‌شود. بنابراین در صورتی‌که نشانه‌های زیر در بیمار دیده شود، باید به‌تندی به‌دنبال مراقبت‌های پزشکی رفته و با یک پزشک در این زمینه رایزنی کرد:
نوزادان و شیرخواران کوچک ممکن است نشانه‌های کلاسیک مننژیت همانند درد و یا گردن سفت را نداشته باشند، و بجای آن نشانه‌هایی همانند گریه همیشگی، به گونه غیر طبیعی خواب آلوده بودن و یا بی تاب بودن و کاهش میل به غذا را داشته باشند. گاهی ملاج بچه برجسته می‌شود و یک نشانه خیلی دیررس قراراگرفتن بدن در یک حالت اسپاسم ولی نه به گونه انقباض بلکه در حالت کشیدگی کامل ماهیچه‌ها می‌باشد که به آن اپیستوتونوی می‌گویند.
چندین عامل خطر هست که کودکان و یا بزرگسالان را در برابر خطر بالاتری برای عفونت مننژیت قرار می‌دهد.
همانگونه که پیش از این ذکر شد، هر چه مدت زمانی که فرد دچار به مننژیت بدون درمان بوده‌است، بیشتر باشد، عوارض بیماری بیشتر خواهد بود. این عوارض دربرگیرنده :از دست دادن شنوایی، از دست دادن بینایی، اختلال گفتاری، اختلالات یادگیری و مشکلات رفتاری و گاهی حتی فلج اندم‌ها می‌تواند باشد. از عوارض غیر عصبی این بیماری می‌توان به اختلال کارکرد کلیه‌ها و یا غدد فوق کلیوی اشاره کرد. غدد فوق کلیوی در پاسخ به شرایط استرس با تراوش هورمون‌هایی همانند کورتیزول، بدن را در رویارویی با این استرس‌ها محافظت می‌کند. در بدترین شرایط نیز با نگرش به اینکه عفونت سیستم عصبی می‌تواند خیلی تند منتشر شود، این بیماری می‌تواند در صورت نبود درمان بیمار را به حالت شوک برده و مایه مرگ او شود.
درمان تند با آنتی بیوتیک‌های وریدی اصل نخست درمان مننژیت است تا از ایجاد عوارض ناگوار جلوگیری شود. نوع آنتی بیوتیک با نگرش به نوع باکتری (که از آزمایش مغزی نخاعی می‌توان برای شناسایی آن بهره گیری کرد) تعیین می‌شود. البته می‌شود تا زمانیکه پاسخ آزمایش آماده شود، پزشک از یک آنتی بیوتیک گسترده الطیف که بر علیه بسیاری از باکتریها کارساز است، بهره گیری کند و پس از آماده شدن پاسخ مایع مغزی - نخاعی، آنتی بیوتیک اختصاصی تر باکتری را که اکنون مشخص شده را برای بیمار تجویز کند.
افزون بر آنتی بیوتیک، پزشک می‌شود بر حسب موقعیت و چگونگی بیمار، درمانهایی را برای تورم بافت مغز، شوک، تشنج و یا کم آبی وی در نظر بگیرد. اگر بیمار دچار عفونت در ناحیه سینوسها و یا استخوان پشت گوش شده‌است، شاید نیاز شود که عفونت این فضاها تهی سازی شود. همچنین هرگونه مایعی که میان بافت مغز و پرده‌های مغزی گردهمایی پیدا کرده‌است لازم شود که تهی سازی گردد.
در مننژیت ویروسی همانگونه که پیش از این ذکر شد، آنتی بیوتیک جایگاهی ندارد ولی بیشتر موارد آن در نزدیک یک هفته (با یا بدون درمان) بهبود می‌یابند. موارد خفیف مننژیت ویروسی بیشتر با استراحت در بستر، خوردن مایعات و داروهای ضد درد برای کاهش درد و تب بیمار درمان می‌شود. البته اگر ویروس تب خال عامل بروز مننژیت ویروسی باشد می‌شود تجویز برخی از داروهای ضد ویروس کارساز باشد.
برخی از گونه‌های مننژیت مسری می‌باشد. شما می‌شود باکتری را از فرد بیمار در حالیکه وی با عطسه یا سرفه آنها را وارد هوا می‌کند دریافت کنید. همچنین بکارگیری سیگار ، مسواک و وسایل تغذیه همانند قاشق، چنگال و ظرف خوراک فرد بیمار نیز می‌تواند مایه انتقال بیماری به دیگران شود. زندگی کردن و یا کار کردن با کسی که دچار به بیماری شده‌است هم می‌تواند مایه افزایش خطر ابتلا به بیماری شود.
کسان می‌توانند با دوری از ویروسهای عامل مننژیت ریسک ابتلای خود را پایین بیاورند. این ویروسها بیشتر ویروسهای مولد عفونتهای معده‌ای – روده‌ای می‌باشند، با رعایت بهداشت فردی می‌توان تا اندازه‌ای از خطر ابتلا به آنها را کاست.
برای کاهش ریسک ابتلا به لیستریا نیز به ویژه در زنان باردار رهنمود می‌شود که گوشت باید کاملاً پخته شود و بعد بکار گرفته شده قرار گیرد و همچنین از خوردن پنیری که از شیر غیر پاستوریزه درست شده باید دوری کرد.
رعایت موارد ساده بهداشتی و در بالای آن شستشوی دقیق دستها می‌تواند یکی از روشهای عالی برای نگهداری سلامتی انسان‌ها باشد. به ویژه به کودکان باید شستن درست دستها را آموخت. هر دو سطح دست (پشت و کف دست) باید کاملاً با صابون آغشته شده و بعد با آب کاملاً شسته شود. شستشوی دست به ویژه پس از دستشویی ، پس از دستکاری حیوانات اهلی و یا پس از حضور طولانی مدت در مکانهای شلوغ همگانی رهنمود می‌شود. همچنین باید با مصرف غذاهای تندرست که در بر گیرنده میوه‌ها، سبزی‌های تازه و غلات کامل می‌باشند و استراحت کافی و ورزش به سامان سیستم ایمنی بدن را تقویت کرد.
ایمن سازی : برخی از اقسام مننژیت باکتریایی را می‌توان با واکسیناسیون پیشگیری کرد.
آسکاریس لومبریکوئیدس (Ascaris lumbricoides) نوعی کرم حلقوی بزرگ است که به عنوان انگل در دستگاه گوارشی انسان زندگی می‌کند. آسکاریس شایعترین و بزرگترین نمونه از کرم‌های لوله‌ای (نماتود) است. به وجود این انگل در روده انسان آسکاریازیس گفته می‌شود. شاید یک چهارم مردم دنیا به خصوص در مناطق گرمسیر کشورهای در حال توسعه به این انگل آلوده باشند.
مشخصات
طول آن بیست تا ۳۵ سانتیمتر می‌باشد.طول کرم ماده بیشتر است و حداکثر قطر آن در حدود ۶٫۵ میلیمتر است. اندازه نر کوچکتر و طول آن از ۱۵ تا ۵ سانتیمتر است. نمونه‌های تازه به رنگ زرد تا میخکی است. بدن حیوان لوله‌ای و باریک است و در هر دو انتها نازک می‌شود. پوشش بدن از کوتیکول صاف است که دارای خطوط کوچک می‌باشد. چهار خط طولی سفید رنگ در طول بدن امتداد می‌یابد. دهان در انتهای قدامی میان سه لب مدور باز می‌شود.
مخرج عبارت از یک شکاف عرضی است که نزدیک انتهای خلفی در سطح شکمی قرار دارد. انتهای خلفی کرم نر کاملا خمیده بوده و دارای دو سیخک تناسلی می‌باشد که از سوراخ تناسلی نر واقع در داخل مخرج بیرون می‌آید. کرم ماده راست تر بوده و منفذ تناسلی آن در وسط سطح شکمی و در فاصله ۱٫۳ از انتهای قدامی بدنش واقع است.
این انگل از طریق خوردن تخمهای انگل با مصرف غذای آلوده یا خاک آلوده به بدن انسان منتقل می‌شود. لارو آن از طریق سوراخ کردن جدار روده‌ها و گردش خون به ششهای انسان راه می‌یابد و سپس دوباره توسط انسان بلعیده و به روده‌ها منتقل می‌شود و پس از بلوغ و تخم ریزی این چرخه تکرار می‌شود.
سالَک یا لیشمانیاز پوستی یک بیماری پوستی است که عامل ایجاد آن توسط یک نوع پشه به نام پشه خاکی به انسان منتقل می‌شود. عامل این بیماری انگلی به نام لیشمانیا می‌باشد.[۱]
سالک در کشورهای گرمسیری از جمله چین، سوریه، عربستان، عراق، ایران، فلسطین، قفقاز و جنوب‌شرقی روسیه، پاکستان، افغانستان و هند شایع است.[۲]
سالک یک بیماری پوستی طولانی‌مدت بدون درد و تب است که به دو شکل زیر وجود دارد:
نوع شهری یا سالک خشک
حدود ۲ تا ۸ ماه پس از گزش، ورم سرخ رنگ و بدون درد در محل گزش پیدا شده و کم کم بزرگ و زخمی می‌شود. اندازه زخم چند میلیمتر تا چند سانتیمتر می‌باشد که معمولا در مناطق باز بدن مانند صورت، دست و پا دیده می‌شود. ضایعه به آهستگی و طی مدت ۶ ماه تا یکسال بهبود می‌یابد که در صورت عدم درمان مناسب، در محل زخم یک جوشگاه فرو رفته و دائمی باقی می‌ماند که به زیبایی لطمه می‌زند. مخزن بیماری در نوع شهری انسان است و سگ نیز بطوراتفاقی مبتلا و می‌تواند به عنوان مخزن عمل نماید.
نوع روستایی یا سالک مرطوب
چند هفته پس از گزش پشه (بسته به تعداد محل گزش) زخم‌های متعددی در نقاط باز بدن که مورد گزش قرار گرفته‌اند پیدا می‌شود. ضایعات معمولا ترشح دار و مرطوب هستند و معمولا پس از ۶-۴ ماه بهبود می‌یابند و از خود جوشگاه آثار پوستی پایدار و نامناسبی به جا می‌گذارند. مخزن اصلی بیماری سالک روستایی جوندگان از جمله موش‌های صحرائی می‌باشند.[۳]
هنگام خوابیدن در فضای آزاد از پشه بند استفاده شود. روی در ها و پنجره های ورودی تورهای بسیار ریز نصب شود. از نگهداری دام و طیور در منازل خودداری شود. از انباشتن و ریختن خاکروبه و نخاله ی ساختمانی زباله و کود های حیوانی در مناطق مسکونی اجتناب شود. بهسازی محیط و ترمیم محل استراحت و رشد و تکثیر پشه (شکاف دیوارها) بطور دقیق و صحیح صورت پذیرد. از رها شدن فاضلاب ها ر معابر خودداری گردد. معدوم نمودن سگهای ولگرد و مبارزه با جوندگانبه روش صحیح.
نکته اصلی درباره این رژیم غذایی این است که به طور عمده از گیاهان تشکیل شده است. میزان گوشت قرمز و لبنیات آن برخلاف غذاهای آمریکایی و اروپای شمالی کم بوده و در آن از میوه برای دسر استفاده می‌شود.
اغلب وجود روغن زیتون در این غذا بسیار مهم تلقی میشد اما دانشمندان کم کم از این نتیجه گیری فاصله می‌گیرند.
در یک بررسی بزرگ اروپایی که کاهش مرگ و میر را نشان داده است، دانشمندان چربی‌های غیراشباع حاصل از منابع مختلف گیاهی را با چربی غیراشباع روغن زیتون در یک گروه قرار داده بودند.
بنابراین در مورد چربی می‌توان چنین گفت که مطلب اصلی در باره رژیم غذایی این است که مصرف چربی‌های اشباع شده را پایین نگاه دارید که معنای عملی آن پایین نگاه داشتن میزان گوشت قرمز و لبنیات پرچرب در رژیم غذایی و مصرف آنها در فاصله های زمانی طولانی است.
سایر ترکیبات رژیم غذایی مدیترانه ای شامل ماهی، پنیر و ماست است.
پژوهشگران و صنایع غذایی در صدد هستند تا دریابند آیا یک نوع غذا یا ماده غذایی خاص سبب ایجاد بیشتر این منافع است یا نه، اما احتمالا اثرات کلی رژیم غذایی مدیترانه‌ای فراتراز مجموع اثرات خاص هر یک اجزای تشکیل دهنده این نوع رژیم غذایی است.
به طور خلاصه خصوصیات رژیم غذایی مدیترانه‌ای را می‌توان اینگونه فهرست کرد:
مقادیر زیادی غذای فراوری نشده گیاهی: میوه ها، سبزیجات، غلات سبوس دار، مغزها و دانه‌ها.
پنیر و ماست در مقادیر کم یا متوسط.
چربی اشباع نشده که به طور سنتی با مقادیر قابل توجه روغن زیتون تامین می‌شود.
گوشت قرمز به مقدار کم بیشتر به عنوان سس و چاشنی استفاده شود تا به عنوان غذای اصلی.
میوه تازه برای دسر.
منبع:سایت پزشکان بدون مرز
پسوریازیس ( Psoriasis، تلفظ انگلیسی: سورایسیس) صدفک یا داءالصَدَف بیماری پوستی مزمن است که کژنه‌های قرمز پوسته‌ریز خارش‌دار در پوست سر و آرنج و ساعد و زانو و ساق و سایر بخشهای بدن ایجاد می‌کند. این بیماری را می‌توان افزایش بیش از حد سلولهای پوستی از میزان ریختن آنها دانست. این بیماری ممکن است باعث ایجاد شوره‌های نقره‌ای رنگ پولک مانند در زانوها، آرنج یا پوست شود.
بیماریزایی
به طور معمول، سلولهای پوستی بعد از گذشت یک ماه بالغ شده و میریزند. در عارضه پسوریازیس، بلوغ سلولها سرعت می‌گیرد و فقط سه الی چهار روز طول می‌کشد. از آنجا که لایه زیرین سلولهای پوستی زودتر از حالت طبیعی، تقسیم می‌شوند، سلولهای مرده در پوسته‌های ضخیم تر روی خارجی‌ترین لایه پوست (که برون‌پوست نامیده می‌شود) جمع می‌شوند.
۲۹ اکتبر (۷ آبان) روز جهانی پسوریازیس می‌باشد.
علایم شایع
صدفک یک بیماری پوستی، پوسته پوسته‌ای عـود کننده مزمن است که همراه با پلاک هـا یـا پـاپـولهای فلس مانند خاکستری-نقره‌ای رنگ روی پوست ایجاد می‌شود. آرنـج هـا و زانـوها متـداولتـرین قسـمت‌های بدن هستند که دچار این عارضه پوستی می‌شـونـد. گـاهاً ایـن عـارضـه در یـک نقطه در هر دو سمت بدن ایجاد می‌شـود. اندازه ایـن لـکه هـا متــغیر است و ممـکن اســـت کــوچک و گاهی خیلی بزرگ (بزرگتر از کف دست) باشد.
نواحی پوستی مختصراً برجسته با کناره‌های قرمز و تنگ و پوشیده شده از پوسته‌های بزرگ سفید یا نقره‌ای رنگ در صدفک دیده می شود. این ضایعات ترک خورده و دردناک می‌گردند. خارش (گاهی) درد مفاصل
انواع پسوریازیس
- پسوریازیس پلاک‌مانند
- پسوریازیس معکوس
- پسوریازیس قطره‌ای
- پسوریازیس پوستولی
- پسوریازیس ناخن
- آرتریت پسوریازیسی
- پسوریازیس اریترودرمیک
علل
علت دقیق‌آن ناشناخته است ولی احتمالاً ناشی از یک اختلال خودایمنی است.
عوامل تشدید کننده بیماری : سابقه خانوادگی پسوریازس ، آرتریت روماتویید ، آسیب موضعی پوست ، عفونتهای (ویروسی یا باکتریایی) نواحی دیگر بدن ، استرس ، آب و هوای سرد و عوامل ژنتیک.
افراد دچار داء‌الصدف دارای پادگن‌های HLA خاصی بوده و میزان بروز این بیماری در سفیدپوستان بیشتر است
عواقب مورد انتظار
این بیماری قابل علاج نیست و علایم آن با درمان قابل کنترل است. بیماری ممکن است بین حملات مدت‌های طولانی غیرفعال باقی بماند. در خانم‌ها شدت بیماری در طی بارداری کاهش می‌یابد
عوارض احتمالی
عفونت باکتریایی ثانویه در محل درگیر پوستی پسوزیازیس پوستولی (تاول چرکی) آرتریت مرتبط با پسوریازیس
درمان
اصول کلی - تشخیص بیماری بر اساس نمای ظاهری ضایعات پوستی، و در صورت نیاز به نتایج نمونه‌برداری پوست مطرح می‌گردد. - علاج دایمی برای این بیماری وجود ندارد. سطح درمانی بسته به نوع پسوریازیس، وسعت بیماری، واکنش بیمار نسبت به بیماری، و اثر بیماری بر زندگی بیمار متفاوت است. - در صورت امکان برای زندگی به یک منطقه دارای آب و هوای گرم نقل مکان کنید زیرا شدت این بیماری در آب و هوای سرد افزایش می‌یابد. - حفظ بهداشت مطلوب پوست با حمام گرفتن روزانه مهم است. - از آسیب پوست از جمله کیسه کشیدن شدید اجتناب کنید. زیرا آسیب پوستی می‌تواند باعث شعله‌ور شدن حمله جدید بیماری گردد. - از خشکی پوست جلوگیری کنید که این کار تعداد دفعات عود بیماری را کاهش می‌دهد. برای کاهش پوسته‌ریزی از پاک کننده‌های بدون آب و ترکیبات حاوی قطران یا کورتون برای موی سر استفاده کنید. - تا حد امکان به طور مکرر پوست را در حد متوسط در معرض نور آفتاب قرار دهید. - حمام با بلغور جو دوسر ممکن است باعث نرم شدن پوسته‌ها گردد.
داروهای زیر برای کاهش التهاب و پوسته‌ریزی ممکن است تجویز شود: پمادهای حاوی قطران داروهای کورتونی موضعی جهت استفاده در زیر پانسمان‌های پلاستیکی داروهای سرکوبگر دستگاه ایمنی (در موارد خیلی شدید بیماری) اشعه درمانی PUVA (تجویز یک داروی مخصوص و سپس تاباندن اشعه ماوراء بنفش نوع آ به پوست) ترکیب حمام تار با UVB (اشعه ماوراء بنفش نوع بی) آنتی‌هیستامین‌ها برای تسکین خارش در موارد پسوریازیس پوستولی (تاول چرکی) اترتینیت، ایزوترتینوئین یا متوتروکسات و آسیترتین خوراکی ممکن است تجویز شود. استفاده از شامپو کول تار و پماد کلوبتازول نتیجه خوبی داشته‌است از داروی موضعی تازاروتن وتاکرولیمس نیز برای درمان سوریازیس نیز استفاده می‌شود . محدودیت فعالیتی یا رژیم خاصی بیمار ندارد.
اگر شما یا یکی از اعضای خانواده تان دارای علایم پسوریازیس بوده و یا علایم پس از درمان عود نماید. بروز پوسچول (تاول چرکی) بر روی پوست همراه تب، درد عضلانی و خستگی در طی حملات. اگر دچار علایم جدید و غیرقابل توجیه شده‌اید.