سالَک یا لیشمانیاز پوستی یک بیماری پوستی است که عامل ایجاد آن توسط یک نوع پشه به نام پشه خاکی به انسان منتقل میشود. عامل این بیماری انگلی به نام لیشمانیا میباشد.[۱]
سالک در کشورهای گرمسیری از جمله چین، سوریه، عربستان، عراق، ایران، فلسطین، قفقاز و جنوبشرقی روسیه، پاکستان، افغانستان و هند شایع است.[۲]
سالک یک بیماری پوستی طولانیمدت بدون درد و تب است که به دو شکل زیر وجود دارد:
نوع شهری یا سالک خشک
حدود ۲ تا ۸ ماه پس از گزش، ورم سرخ رنگ و بدون درد در محل گزش پیدا شده و کم کم بزرگ و زخمی میشود. اندازه زخم چند میلیمتر تا چند سانتیمتر میباشد که معمولا در مناطق باز بدن مانند صورت، دست و پا دیده میشود. ضایعه به آهستگی و طی مدت ۶ ماه تا یکسال بهبود مییابد که در صورت عدم درمان مناسب، در محل زخم یک جوشگاه فرو رفته و دائمی باقی میماند که به زیبایی لطمه میزند. مخزن بیماری در نوع شهری انسان است و سگ نیز بطوراتفاقی مبتلا و میتواند به عنوان مخزن عمل نماید.
نوع روستایی یا سالک مرطوب
چند هفته پس از گزش پشه (بسته به تعداد محل گزش) زخمهای متعددی در نقاط باز بدن که مورد گزش قرار گرفتهاند پیدا میشود. ضایعات معمولا ترشح دار و مرطوب هستند و معمولا پس از ۶-۴ ماه بهبود مییابند و از خود جوشگاه آثار پوستی پایدار و نامناسبی به جا میگذارند. مخزن اصلی بیماری سالک روستایی جوندگان از جمله موشهای صحرائی میباشند.[۳]
هنگام خوابیدن در فضای آزاد از پشه بند استفاده شود. روی در ها و پنجره های ورودی تورهای بسیار ریز نصب شود. از نگهداری دام و طیور در منازل خودداری شود. از انباشتن و ریختن خاکروبه و نخاله ی ساختمانی زباله و کود های حیوانی در مناطق مسکونی اجتناب شود. بهسازی محیط و ترمیم محل استراحت و رشد و تکثیر پشه (شکاف دیوارها) بطور دقیق و صحیح صورت پذیرد. از رها شدن فاضلاب ها ر معابر خودداری گردد. معدوم نمودن سگهای ولگرد و مبارزه با جوندگانبه روش صحیح.