این دوره یکی از دوره‌های آموزشی علوم پایه در گروه پزشکی در مقطع کارشناسی ارشد است و هدف آن تربیت افراد در سطح کارشناسی ارشد (فوق لیسانس) برای انتقال و آموزش اطلاعات و معلومات ایمنی شناسی عملی به دیگران با استفاده از روشهای گفتاری و آزمایشگاهی و کسب توانائی در تفسیر و تعریف دقیق از پدیده‌ها و واکنشهای ایمنونولوژی است. همچنین در این برنامه دانشجویان در زمینه تکنیکهای مختلف ایمونولوژی که در تشخیص بیماریها بکار می‌رود آموزش کافی می‌بینند تا بتوانند در تشخیص آزمایشگاهی بیماریها در مراکز پزشکی، آموزشی و پژوهشی خدمت نمایند و با روشهای نظری و عملی تحقیق آشنا می‌گردند تا بتوانند با استفاده از دانش خود در اجرای پروژه‌های تحقیقاتی همکاری نمایند.
2- طول دوره:
طول متوسط دوره کارشناسی ارشد ناپیوسته ایمنی شناسی 2 سال است و دانشجویان بایستی موضوع تحقیقات مربوط به پایان نامه تحصیلی خود را حداکثر تا پایان سال اول تحصیلی مشخص نمایند. با مقررات و آئین نامه های آموزشی دوره های کارشناسی ارشد ناپیوسته برای این دوره نیز اجرا می‌گردد.
3-واحدهای درسی:
تعداد واحدهای این دوره 32 واحد می‌باشد و در صورت لزوم دانشجو علاوه بر این واحدها، باید برحسب نیاز با نظر اساتید گروه در چهارچوب مصوب شورایعالی برنامه‌ریزی، مقدمتاً برخی یا تمام واحدهای دروس کمبود یا جبرانی مندرج در این برنامه را بگذراند.
دروس الزامی 23 واحد
دروس اختیاری 2 واحد
ب: پایان نامه 7 واحد
4- پذیرش دانشجو:
کسانی می‌توانند در این دوره شرکت و پس از قبولی این دوره را بگذرانند که دارای دانشنامه کارشناسی در رشته‌های بیولوژی (گرایش جانوری، بیولوژی سلولی، مولکولی و یا ژنتیک) باکتری شناسی، ایمنی شناسی، میکروبیولوژی، علوم آزمایشگاهی، فیزیولوژی و بیوشیمی از یکی از دانشگاههای ایران و یا یکی از دانشگاههای معتبر خارجی باشند.
مواد امتحانی آزمون ورودی و ضرائب آنها عبارتند از:
زبان خارجی 20 درصد
ایمونولوژی 20 درصد
بیوشیمی 20 درصد
میکروبشناسی 20 درصد
بیولوژی سلولی ملکولی 20 درصد
5- ظرفیت پذیرش:
تعداد دانشجو برای هر دور متناسب با امکانات آموزشی و پژوهشکده دانشکده مربوطه می‌باشد.
6- نقش و توانایی:
دانشجویانی که این دوره کارشناسی ارشد را با موفقیت به پایان می‌رسانند در آزمایشگاههای مراکز درمانی و بهداشتی در امر تشخیص آزمایشگاهی بیماریهای عفونی و غیرعفونی خدمت خواهند بود می‌توانند پروژه‌های تحقیقاتی را به اجراء بگذرانند، علاوه بر آن فارغ‌التحصیلان کارشناسی ارشد ایمنی شناسی می‌توانند درصورت داشتن صلاحیتهای لازم آموزش عملی (آزمایشگاهی) ایمنی‌شناسی را در دانشگاهها و مراکز آموزش عالی دیگر عهده دار شوند.
کارشناسی ارشد انگل شناسی پزشکی به دوره‌ای اطلاق میشود که تحصیلات بالاتر از کارشناسی را در بر می‌گیرد اولین مقطع تحصیلی پس از کارشناسی می‌باشد. هدف از ایجاد این دوره تربیت افرادی لایق، متعهد و کاردان می‌باشد که بتوانند بر مبانی علم انگل‌شناسی و متون علمی موجود احاطه یافته و با آشنایی با روشهای پیشرفته تحقیق در علوم و بدست آوردن کارآیی و لیاقت و مهارت علمی و عملی لازم به تعلیم در این رشته پرداخته و از مقالات علمی و تحقیقاتی علوم انگل‌شناسی پزشکی و علوم وابسته در جهت پیشبردهای مرزهای دانش و کمک به ایجاد روح علمی در جامعه استفاده نمایند.
2- طول دوره:
طول دوره کارشناسی ارشد (ناپیوسته) انگل شناسی 2 سال است و با مجوز کمیته تحصیلات تکمیلی در صورت لزوم و برحسب مورد دو نیمسال به طول دوره دانشجو اضافه میشود.
تحصیل در دوره کارشناسی ارشد رشته انگل شناسی تمام وقت می‌باشد و حضور دانشجو در تمام برنامه‌های درسی و دیگر فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی دوره الزامی است. غیبت دانشجو در هر درسی نباید از مجموع ساعات آن درس تجاوز کند در غیر اینصورت نمره دانشجو در آن درس صفر محسوب میشود.
3- واحدهای درسی:
تعداد کل واحدهای این دوره 32 واحد می‌باشد و درصورت لزوم دانشجو علاوه بر این واحدها باید برحسب نیاز با نظر اساتید گروه و در چهارچوب مصوب شورای عالی برنامه‌ریزی مقدمتاً برخی یا تمام 16 واحد کمبود یا جبرانی مندرج در این برنامه را بگذراند.
الف – دروس اختصاصی 26 واحد شامل:
دروس الزامی 20 واحد
دروس اختیاری 6 واحد
ب – پایان نامه 6 واحد
4- شرایط ورود:
کسانی می‌توانند در این دوره شرکت و پس از قبولی این دوره را بگذرانند که دارای دانشنامه کارشناسی در یکی از رشته‌های انگل شناسی، میکروبیولوژی، علوم آزمایشگاهی پزشکی، علوم آزمایشگاهی دامپزشکی، حشره شناسی پزشکی، زیست‌شناسی با گرایش جانوری باشند.
مواد امتحانی مسابقه ورودی و ضرایب آنها عبارتند از:
زبان خارجی 30 درصد
کرم شناسی 15 درصد
تک یاخته شناسی 15 درصد
بیوشیمی 10 درصد
ایمونولوژی 10 درصد
قارچ شناسی 5 درصد
میکروب شناسی 5 درصد
زیست شناسی 5 درصد
حشره شناسی پزشکی 5 درصد
5- نقش و توانایی:
دانشجویانی که این دوره آموزشی را طی می‌کنند می‌توانند درصورت داشتن شرایط لازم در مؤسسات آموزش عالی در امر تدریس و تحقیق همکاری کرده و همچنین ضمن کمک به امر برنامه ریزی در مؤسسات و مراکز درمانی و بهداشتی یا مراکز تحقیقاتی و آزمایشگاههای تشخیص طبی در زمینه انگل‌شناسی پزشکی انجام وظیفه نمایند.
6- ضرورت و اهمیت:
1- نیاز دانشگاهها و مؤسسات آموزشی و تحقیقاتی به نیروی انسانی لازم برای فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی در رشته انگل‌شناسی پزشکی.
2- نیاز جامعه در پزشکی جامعه‌نگر به افراد علاقمند و محقق در رشته انگل‌شناسی پزشکی برای بررسی مسایل و مشکلات بیماریهای انگلی و اقدام برای پیشگیری و کنترل آنها در مؤسسات بهداشتی و درمانی کشور.
3- نیاز به کادر آموزش دیده و ورزیده برای خدمات آزمایشگاهی در رشته انگل شناسی پزشکی در سراسر کشور.
رشته کارشناسی علوم آزمایشگاهی زیر شاخه‌ای از گروه پزشکی است که به دانش آموختگان درا ین دوره مباحث علوم پایه پزشکی، مباحث عملی و تئوری علوم آزمایشگاهی پزشکی و برخی از دروس علوم پایه اموزش داده می شود. آنچه که باعث اهمیت ویژه این رشته در علوم پزشکی شده است نقش مهم آن در تشخیص، درمان پیشگیری و پیگیری بیماریهای مختلف است. به همین دلیل این رشته از رشته‌های شاخص دانشگاههای علوم پزشکی می باشد. از این گذشته سهم بسزای گرایش‌های مختلف علوم آزمایشگاهی در پیشرفت‌های چشمگیر و روز افزون فن آوری‌های بیوتکنولوژی، ژنتیک و تست‌های تشخیصی جدید بر اهمیت این رشته می افزاید.
فارغ‌التحصیل این رشته با نمونه‌برداری از نمونه‌های بیولوژیک مانند خون، ادرار و مدفوع و ... و آماده‌سازی نمونه‌ها و آزمایش‌های مختلف بیوشیمی، هماتولوژی، میکروبیولوژی و ... سر و کار دارد و همچنین می‌تواند آزمایش‌های تخصصی هورمون‌شناسی، ایمونولوژی و سایر تست‌های تخصصی را انجام دهد و مسؤول بخش‌های مختلف یک آزمایشگاه تشخیص طبی مانند بخش نمونه‌برداری، بیوشیمی، هورمون‌شناسی، ایمونولوژی و… و یا سایر بخش‌های آزمایشگاههای غیر پزشکی مانند برخی بخش‌های آزمایشگاههای صنایع غذایی، دارویی و یا صنعتی و کارخانه ای شود .
تاریخچه : تا سال ۱۹۷۶ رشته علوم آزمایشگاهی با نام Medical Technology خوانده می شد و پس از آن به Medical Laboratory Sciences تغییر نام داد و امروزه نیز در اکثر دانشگاههای دنیا با همین نام و یا Clinical Laboratory Sciences خوانده می شود. تا قبل از انقلاب فرهنگی در ایران دوره‌های چهار ساله کارشناسی پیوسته دایر بود که بعد از آن به شکل کاردانی و دکترای حرفه‌ای تغییر یافت واز سال ۱۳۷۲ تا سال ۱۳۸۶ مقاطع کاردانی و کارشناسی ناپیوسته این رشته در دانشگاهها ارائه میگردید. از سال ۱۳۸۷ به بعد نیز این رشته در مقطع کارشناسی دانشجو می پذیرد.
توانایی‌های لازم : رشته علوم‌آزمایشگاهی یک رشته عملی است و جوانانی که علاقه‌مند به کار عملی هستند و نسبت به نمونه‌های مختلف بدن حساس نیستند، در این رشته موفق می‌شوند. در ضمن لازم است که دانشجو به دروس شیمی و زیست‌شناسی علاقه‌مند باشد. گفتنی است که رشته علوم‌آزمایشگاهی در کشور ما تا مقطع دکترای تخصصی (PHD) در گرایش‌های مختلف علوم آزمایشگاهی به صورت ناپیوسته دانشجو می‌پذیرد.
درس‌های این رشته در طول تحصیل : دروس پایه: فیزیک عمومی، فیزیک کاربردی، شیمی عمومی، بیوشیمی عمومی، فیزیولوژی، زیست‌شناسی، آناتومی، زبان عمومی . دروس تخصصی: مقدمات علوم آزمایشگاهی، شیمی و میکروبیولوژی مواد غذایی، زبان تخصصی، انگل‌شناسی پزشکی، حشره‌شناسی پزشکی، قارچ‌شناسی پزشکی، ویروس‌شناسی پزشکی، ایمنی و سرم‌شناسی، باکتری‌شناسی پزشکی، خونشناسی، بانک خون، هورمون شناسی، بیوشیمی بالینی و پزشکی، بافت‌شناسی، آسیب‌شناسی پزشکی، زیست‌شناسی مولکولی، ژنتیک و کارآموزی (والبته یکسری دروس دیگر).
طرح نیروی انسانی : طبق مصوبات وزارت بهداشت - درمان و آموزش پزشکی، فارق التحصیلان علوم آزمایشگاهی ( کلیه مقاطع ) نیز مانند برخی از رشته‌های علوم پزشکی موظفند نصف طول مدت تحصیل، طرح نیروی انسانی را طی نمایند، قابل ذکر است که گذراندن طرح در یکی از مقاطع، فرد را از گذراندن طرح در مقاطع بالاتر این رشته معاف می گرداند.
( این طرح در یکی از مراکز تحت پوشش دانشگاه های علوم پزشکی مانند آزمایشگاههای مرکزی، بیمارستانها و در برخی موارد دانشگاه ها که اعلام نیاز کرده است انجام می پذیرد )
زمینه‌های اشتغال : فارق التحصیلان این رشته می توانند در زمینه درمانی – بهداشتی – آموزشی – پژوهشی و تشخیصی در مراکز زیر اشتغال یابند: مراکز آموزشی – درمانی و بهداشتی وابسته به دانشگاههای علوم پزشکی، بیمارستانها و آزمایشگاههای تشخیص طبی خصوصی، بیمارستان‌های وابسته به سازمان تامین اجتماعی و بیمه خدمات درمانی، پزشکی قانونی، مراکز سازمان انتقال خون، مراکز پژوهشی – تحقیقاتی دولتی و خصوصی، آزمایشگاههای صنایع دارویی و غذایی و. . .
موقعیت شغلی در ایران : رشته علوم‌آزمایشگاهی از جمله رشته‌هایی است که بازار کار نسبتاً خوبی دارد ( البته در شهرهای مختلف و اینکه متقاضی استخدام در چه نوع آزمایشگاهی باشید متفاوت است ) . زیرا امروزه جامعه ما به امر بهداشت و سلامتی پی برده است و بی شک بدون استفاده از آزمایشگاههای تشخیص طبی حفظ سلامت جامعه و جلوگیری از شیوع بیماریهای عفونی و آلرژی‌ها یا مبارزه با بیماریهای ژنتیکی امکان‌پذیر نیست.
مقطع کارشناسی ارشد : فارق التحصیلان مقطع کارشناسی علوم آزمایشگاهی می توانند از طریق آزمون کارشناسی به کارشناسی ارشد در گرایش‌های زیر ادامه تحصیل دهند : بیوشیمی بالینی، خونشناسی، انگل شناسی، میکروب شناسی، قارچ شناسی، ویروس شناسی، ژنتیک انسانی، ایمونولوژی، بیوتکنولوژی، فیزیولوژی، سم‌شناسی و سایر رشته هایی که طبق مصوبات مجوز ادامه تحصیل در آن را دارد .
مقطع PHD : فارق التحصیلان کارشناسی ارشد با شرکت در آزمون کارشناسی ارشد به PHD می توانند در گرایش‌های مذکور شرکت نمایند.
بزرگداشت علوم آزمایشگاهیان تشخیص طبی کشور : از ۳۰ فروردین ۱۳۸۲ که اولین بزرگداشت حکیم فرزانه و دانشمند برجسته ایرانی، سید اسماعیل جرجانی، بنیانگذار علم آزمایشگاه برگزار گردید، این روز به عنوان روز بزرگداشت علوم آزمایشگاهیان تشخیص طبی تعیین شد و هر سال انجمن‌ها و تشکل‌های علوم آزمایشگاهی این روز را گرامی می دارند.
این رشته از آن جهت که بسیار حساس و تعیین کننده در سلامت جامعه و بسیار کمک کننده در تشخیص پزشکان می‌باشد، نقشی بسیار کلیدی و مهم در عرصه پزشکی ایفا میکند. و دانشجویان این رشته بایستی به این باور برسند که کاری بسیار حساس و دقیق را انتخاب نموده اند وبایستی خود را به صورت یک قطب و قدرت علمی در بیاورند و تا جایی که می توانند بر اطلاعات علمی خود بیفزایند.
گفتنی است که رشته علوم‌آزمایشگاهی در کشور ما تا مقطع کارشناسی به صورت ناپیوسته دانشجو می‌پذیردو پس از آن فرد می تواند در دیگر گرایش‌های این رشته اعم از بیوشیمی وهماتولوژی و غیره ادامه تحصیل دهد.
همچنین در ایران روز 30 فروردین به عنوان روز علوم آزمایشگاهی (روز بزرگداشت حکیم جرجانی) نامیده شده است
بیماری واریکوسل یا واریسی شدن عروق بیضه در 10درصد مردان بالغ مشاهده می گردد و شایعترین عامل ناباروری مردان می باشد و تنها درمان قطعی آن جراحی می باشد. نوع شدید یا درجه 3 آن معافیت دائمی پزشکی از خدمت سربازی خواهد داشت.
بیماری واریکوسل چیست؟
واریکوسل یا واریسی شدن عروق بیضه شایعترین بیماری مردان پس از بلوغ می باشد و 10درصد مردان بالغ به آن مبتلا می باشند. واریکوسل شایعترین عامل ناباروری مردان می باشد. سن شروع بیماری معمولا در زمان بلوغ و یا بلافاصله پس از بلوغ می باشد ولی در سن کمتر یا سن بالا نیز ممکن است ایجاد گردد.
عامل ایجاد بیماری واریکوسل چیست؟
بیماری واریکوسل با واریسی شدن و گشادشدن عروق وریدی (سیاهرگهای) بیضه ظاهر می گردد که در دو گروه اولیه و ثانویه تقسیم بندی می گردد. در نوع اولیه، هیچ عامل ایجادکننده مشخصی وجود ندارد، گرچه تئوری اشکال در دریچه های لانه کبوتری وریدهای بیضه، طولانی بودن مسیر این وریدها و احتمال اثر فشاری سایر عروق و احشاء شکمی مطرح می باشد ولی هنوز علت مشخصی برای آن ثابت نشده است.
این نوع عامل عمده واریکوسل است و 90درصد در سمت چپ می باشد. نوع ثانویه که بدنبال وجود عامل مشخص ایجادکننده انسداد در عروق داخل شکم ایجاد می گردد درصد کمی از واریکوسل ها را شامل میشود و علت ایجادکننده آن غالبا توده های شکمی، بخصوص تومورهای بدخیم می باشد که تشخیص آن مهم و حیاتی است.
پوکی استخوان یا استئوپورز طبق تعریف انجمن ملی بهداشت( هیات ایجاد اتفاق نظر برای پیشگیری از استئوپروز)[پ ۱]، یک اختلال اسکلتی است که ویژگی بارز آن کاهش استحکام استخوان بوده و فرد را در معرض خطر شکستگی قرار می‌دهد.[۱]
در ایالات متحده، ۱/۵ میلیون شکستگی ناشی از استئوپروز در سال دیده میشود[۲] که هفتصدهزار مورد آن در مهره‌ها، دویست و پنجاه هزار مورد در استخوان رادیوس، دویست و پنجاه هزار مورد در لگن و سیصدهزار مورد در سایر استخوان‌ها رخ می‌دهند.[۳] شکستگی‌های لگن وخیم‌ترین عارضه استئوپروز بوده و میزان مرگ ومیر آن در سال اول بیش از ۲۰٪ است.[۴] بیش از ۵۰٪ بیماران مبتلا به شکستگی لگن قادر به بازگشت به حالت ایستاده قبلی نبوده و تقریبا ۱۰٪ آنان نیاز به تسهیلات مراقبتی دراز مدت خواهند داشت.سه چهارم شکستگی‌های لگن در زنان رخ می‌دهد. بعد از سن ۵۰ سالگی، خطر بروز شکستگی لگن در طول زندگی برای زنان سفیدپوست ۱۷٪ و برای مردان سفیدپوست ۶٪ می‌باشد. اگر سنجش تراکم مواد معدنی استخوان را ملاک قضاوت قرار دهیم،۱۳ الی ۱۷ میلیون زن دچار کاهش توده استخوانی در گردن استخوان ران بوده و ۴ الی ۶ میلیون زن سفیدپوست یائسه مبتلا به استئوپروز می‌باشند.[۱] هرچند میزان عوارض(موربیدیته) در شکستگی‌های مهره‌ای کمتر است، اما میزان مرگ ومیر آنها به دلیل خطر بیماریهای ریوی و قلبی-عروقی بیشتر است. فقط یک سوم از شکستگی‌های مهره‌ای که در پرتونگاری تشخیص داده می‌شوند، تحت مراقبت طبی قرار می‌گیرند.
این بیماری در دوران یائسگی زنان بسیار شایع است زیرا در این دوران استروژن بسیار در بدن زنان کم میشود.همچنین کمبود مواد معدنی مانند کلسیم ٬ پروتئین و ویتامین دی و مصرف بیش از اندازه کافئین و استعمال دخانیات مانند سیگار باعث پوکی استخوان میشود.در شرایط کمبود مواد معدنی در رژیم غذایی، بدن این کمبود را از بافت‌های استخوانی می‌گیرد و این کار در طول زمان باعث فقر استخوان‌ها از لحاظ مواد معدنی و در نتیجه پوکی استخوان می‌گردد.همچنین با بالا رفتن سن تخریب بافت استخوانی بیش از ساخت آن میشود و با گذشت زمان و در دوران کهنسالی این عارضه بروز میکند.برخی از بیماریها مثل پرکاری تیروئید، کم کاری غدد جنسی، آرتریت روماتوئید ٬ بیماری کوشینگ و دیابت و مصرف برخی داروها مثل کورتن و لووتیروکسین ٬فورزماید، هپارین ٬فنیتوئین نیز در طول زمان باعث پوکی استخوان می‌گردند.عوامل دیگری نیز مثل کم تحرکی یا کمبود وزن بیش از ۱۰٪ نسبت به وزن دوران جوانی یا بی‌ام‌آی کمتر از ۱۹ ٬عوامل وراثتی و اعتیاد به الکل باعث پوکی استخوان هستند. [۵][۶][۷][۸]
برخلاف بسیاری از بیماریهای مزمن دیگر که علائم و نشانه‌های متعددی دارند، استئوپروز یک بیماری خاموش و بدون علامت است تا زمانی که یک شکستگی ایجاد شود.[۲] که هفتصدهزار مورد آن در مهره‌ها، دویست و پنجاه هزار مورد در استخوان رادیوس، دویست و پنجاه هزار مورد در لگن و سیصدهزار مورد در سایر استخوان‌ها رخ می‌دهند.[۳] شکستگی‌های لگن وخیم‌ترین عارضه استئوپروز بوده و میزان مرگ ومیر آن در سال اول بیش از ۲۰٪ است.[۹][۱۰]
[۱۱][۱۲][۱۳] شکستگی‌های ناشی از استئوپروز، شکستگی‌های هستند که به طور معمول در آن موقعیت‌ها در افراد سالم شکستگی استخوان رخ نمی‌دهد[۱۴][۱۵].که این شکستگی‌ها به عنوان شکستگی ناشی از شکنندگی در نظر گرفته می‌شوند.[۱۶][۱۷][۱۸] شکستگی‌های لگن پس از سقوط رخ می‌دهند، اما دو سوم شکستگی‌های مهره‌ای به صورت خاموش بوده و با یک فشار مختصر مانند بلند کردن یک جسم، عطسه کردن و خم شدن رخ می‌دهند.[۱]
کمر درد ناگهانی از نشانه های فروپاشی مهره است.
عوامل خطر برای شکستگی های ناشی از پوکی استخوان را می توان به دو گروه قابل کنترل و غیرقابل کنترل تقسیم کرد.علاوه بر این بیماری هایی خاص و اختلالاتی نیز وجود دارند که پوکی استخوان در آنها بعنوان یک عارضه شناخته می شود.استفاده از داروها بطور تئوریک یک عامل خطر قابل کنترل است اگرچه در اغلب موارد افزایش خطر ابتلا به پوکی استخوان بر اثر دارودرمانی اجتناب ناپذیر است.البته کافئین خطر ابتلا به پوکی استخوان را بالا نمی برد.[۱۹]
از مهم ترین عوامل غیرقابل کنترل در افزایش خطر ابتلا به پوکی استخوان می توان به افزایش سن(در مردان و زنان)، جنسیت مونث، کمبود استروژن پس ازیائسگی که باعث کاهش حجم مواد معدنی در استخوان می شود، اشاره کرد. البته در مردان کاهش سطح تستوسترون منجر به پوکی استخوان می شود.در حالی که پوکی استخوان در همه نژادهای بشری رخ می دهد اروپایی ها و آسیایی ها در ابتلا به پوکی استخوان مستعدترند. [۲۰]
تشخیص استئوپروز معمولا به دنبال یک شکستگی بالینی حاد یا انجام تست تراکم استخوان مسجل میشود.[۱]رادیوگرافی‌ها می‌توانند شکستگی فشاری مهره‌ها را نشان دهند،[۲۱] ولی شواهد پرتونگاری کاهش توده استخوانی تا هنگامی که ۳۰٪ از توده استخوان تحلیل نرفته، ایجاد نمی‌شود.[۲۲] عکس‌های پرتونگاری شاخص خوبی برای تشخیص استئوپروز نیستند زیرا نفوذ کم یا بیش از حد اشعه در فیلم عکاسی روی کیفیت آن تاثیر می‌گذارد، از این‌رو رادیوگرافی‌ها راهنماهای خوبی برای پی بردن به استئوپروز نیستند و غالباً تشخیص براساس سنجش تراکم مواد معدنی استخوان مسجل می‌گردد.
در پژوهشی به نام <<پیشگامان سلامت زنان>> که یک کارآزمایی بزرگ، تصادفی شده، کنترل‌شده با دارونما و چند مرکزی برای ارزیابی هورمون درمانی جایگزین[پ ۲] بوده است، محققان گزارش کرده‌اند که شکستگی‌های گردن ران و مهره‌ها پس از ۵٫۲ سال، ۳۶٪ کاهش یافته‌اند. علاوه بر افزایش توده استخوانی، بهبود وضعیت لیپیدها، کاهش سرطان کولون و کاهش علائم یائسگی فواید دیگر این روش درمانی هستند. با این حال به‌دلیل خطرات احتمالی HRT من‌جمله وقایع قلبی-عروقی، سرطان پستان، ترومبوز وریدی عمقی، آمبولی ریوی و مشکلات کیسه صفرا توصیه میشود این روش فقط باید برای تخفیف علائم یائسگی به‌کار رود و برای پیشگیری یا درمان استئوپروز از درمان‌های دیگری استفاده شود.