کرم سنجاقی (Enterobius (Oxyuris)Vermicularis
اپیدمیولوژیکرمک در هر سنی ( از نوزادی گرفته تا پیری)ممکن است دیده شود ولی بدلیل ارتباطها، رفتارها و چرخه زندگی کرم، بیماری در سنین پیش دبستانی و دبستانی شایعتر است.
جهان : کرمک شایعترین عفونت انگلی انسان بوده و گسترش جغرافیایی آن بسیار وسیع است . در کل، عفونت در نواحی معتدل و سرد شایعتر است.
ایران: تقریبا در تمامینواحی ایران گسترش داشته و بطور متوسط ۳۰ تا ۴۰% افراد در مناطق غیر بهداشتی به آن مبتلا میباشند.
مورفولوژی
کرم بالغ: کرمک به شکل یک نخ باریک کرم رنگ بوده، اندازه جنس ماده آن ۸ تا ۱۳ میلیمتر و طول ۳/۰ تا ۵/۰ میلیمتر قطر داشته، دم آن مخروطی و نوک تیز(سر سوزن) بوده و سوراخ تناسلی در یک سوم قدامیفوقانی بدن قراردارد.
کرم نر ۲ تا ۵ میلیمتر طول و ۱/۰ تا ۲/۰ میلیمتر قطر داشته و قسمت دمیآن برروی خود پیچیده و دارای یک اسپیکول است . انتهای قدامی(دهان) کرم دارای سه لب کوچک و دوباله کوتیکولی سری (Cephalic alae) است.
تخم: تخم کرمک بیضی شکل (سه بعدی) و معمولا نامتقارن و به ابعدد ۲۵×۵۵ میکرون بوده و معمولا درون آن لارو دیده میشود رحم کرم ماده بارور شده حدود ۱۱ تا ۱۵ هزار تخم دارد.
در حرارت اطاق (۱۰ تا ۲۰ درجه سانتیگراد) و رطوبت کم(۴/۰ تا ۳۰%)حدود ۱۰% تخمها برای مدت ۲ روز زنده میمانند و در هوای گرم(۳۶ تا ۳۷ درجه سانتیگراد) و رطوبت نسبی ۳۸ تا ۴۰% کمتر از ۱۰% تخمها برای مدت ۳ ساعت زنده میمانند.
نکته: نور خورشید و لامپهای UV باعث از بین رفتن لارو تخمهای کرمک میشوند ولی کلری که به آب استخرها اضافه میشود تاثیری برروی آنها ندارد.
بیماریزایی و تظاهرات بالینی
بیماریزایی کرمک بجز موارد استثنایی و نادر تقریبا مربوط به مهاجرت کرمک ماده به اطراف مقعد و در نتیجه خارش مقعد و پرینه است که معمولا در شبها بارز و شدیدتر است و به این دلیل موجب اختلال خواب شخص(خصوصا کودکان) شده و این مسئله خود میتواند موجب خستگی، بی قراری و عصبانیت شود. علائم دیگری همچون خارش بینی، دندان قروچه و کابوسهای شبانه را نیز به آن نسبت داده اند. در موارد آلودگی شدید ممکن است دل درد، رنگ پریدگی و اسهال نیز دیده شود.
تدابیر درمانی و پیشگیری
داروی انتخابی برای درمان کرمک مبندازول یا پیرانتل پاموات است(هر دو در ۹۰% موارد موثر هستند)اما در صورت لزوم میتوان از پیروینیوم پاموات و یا پیپرازین نیز استفاده نمود.
جهت درمان کامل بایستی ۲ هفته بعد درمان تکرار شود. دوز مبندازول تک دوز ۱۰۰ میلی گرم و دوز پیرانتل پاموات تک دوز mg/kg11(حداکثر یک گرم) است. از آنجائیکه انتقال آلودگی بسیار آسان صورت میگیرد، لذا بهتر است تمامیاعضاء خانواده (و حداقل افراد علامت دار) نیز درمان شوند.
ناخنهای کودک بایستی کوتاه شود(در ۵۰% موارد تخم در زیر ناخن یافت میشود)و لباسهای زیر، لباس خواب و ملافههای بیمار جمع آوری و شسته شوند و نیز با جاروبرقی منزل جاروب شود.
منبع:سایت پزشکان ایران
